Hoe ontdek je zo vroeg mogelijk of iemand aan de ziekte van Alzheimer lijdt of gaat lijden? Het kan helpen om naar het taalgebruik te kijken, zeggen onderzoekers na bestudering van de teksten van een van de beroemdste alzheimerpatiënten: de voormalige Amerikaanse president Ronald Reagan. .
Reagans woordenschat werd steeds kleiner
Onderzoekers bekeken de transcripten van een kleine vijftig persconferenties die Reagan in zijn presidentsjaren (1981 tot 1989) gaf. Wat bleek: in de loop van de jaren slonk Reagans woordenschat, hij begon woorden vaker te herhalen, en steeds vaker gebruikte hij onbepaalde woorden als ’ding’ in plaats van duidelijke zelfstandige naamwoorden.
Het was de onderzoekers van de Arizone State University - die hun bevindingen hebben gepubliceerd in The Journal of Alzheimer’s Disease - niet zozeer te doen om Reagan. Maar de voormalige republikeinse president is de enige van wie bekend is dat hij aan een progressieve vorm van dementie leed én van wie over een langere termijn gesproken teksten zijn vastgelegd die bovendien volop beschikbaar zijn.
Vergeleken met George Bush
De onderzoekers legden de teksten van Reagan uit zijn persconferenties naast die van zijn vicepresident en latere opvolger: George H.W. Bush. De veranderingen in de spraakpatronen bij Reagan bleken bij Bush volledig afwezig.
In 1994, vijf jaar nadat hij zijn ambt had neergelegd, maakte Reagan in een brief aan het Amerikaanse volk bekend dat de ziekte van Alzheimer bij hem was vastgesteld. .
Geen invloed op presidentschap
De onderzoekers zeggen dat er uit hun bevindingen op geen enkele wijze kan worden geconcludeerd dat Reagan al tijdens zijn presidentschap aan een vorm van dementie leed die zijn taken als president hebben beïnvloed.
Daar is in de loop der jaren wel veel over gespeculeerd. Zelfs al vóór zijn presidentschap werd er wel eens aan zijn geestelijke gezondheid getwijfeld. In 1980 verzekerde hij in een interview met The New York Times dat hij kerngezond was, zeer alert, totaal niet vergeetachtig en dat hij zich ’nog nooit zo goed had gevoeld’. Liefst zes artsen verklaarden tegenover de krant dat de president inderdaad zo fit als een hoentje was.
Snel afgeleide president
Tijdens zijn presidentschap kreeg Reagan nogal eens het verwijt dat hij snel was afgeleid, gauw verveeld raakte en behoorlijk afwezig kon overkomen. Met enige regelmaat maakte hij publiekelijk flinke vergissingen. Maar ook toen lieten artsen weten dat er aan de Republikeinse president maar weinig mankeerde. Nadat Reagan zijn tweede ambtstermijn had vervuld, vertelde Lawrence Mohr, een van Reagans artsen, dat tijdens het presidentschap de verstandelijke vermogens van de president ’geheel en volledig intact’ waren. Tegen het einde van zijn tweede termijn stapte Reagan eens bij Mohr binnen en zei: ”Ik heb drie dingen die ik je vandaag wil melden. Het eerste is dat het er op lijkt dat ik een probleempje heb met m’n geheugen. De andere twee dingen kan ik me niet herinneren.”
Gewone vergeetachtigheid
Achteraf - ná de alzheimerdiagnose - herhaalden Reagans artsen dat zich in de presidentsjaren nooit enig bewijs aandiende van iets dat ernstiger was dan gewone vergeetachtigheid.
Het onderzoek naar het taalgebruik van Reagan maakt deel uit van een onderzoeksprogramma naar manieren om de ziekte van Alzheimer en andere neurologische aandoeningen sneller te kunnen opsporen. Mogelijk kunnen veranderingen in iemands taalgebruik ooit worden gebruikt om het toekomstige ziekteverloop te voorspellen, nog voordat er andere klinische bewijzen voor de ziekte bestaan.
Of was het strategie?
De onderzoekers maken wel een voorbehoud bij het Reagan-onderzoek: het is niet uit te sluiten dat andere factoren van invloed zijn geweest op het veranderende taalgebruik van Reagan. Misschien hadden zijn adviseurs wel besloten dat Reagan, in een poging duidelijker over te komen, een beperktere woordenschat moest gaan gebruiken. Het zou bovendien kunnen dat de verwondingen die Reagan bij de aanslag die in 1981 op hem werd gepleegd en de behandelingen die daarop volgden van invloed zijn geweest op zijn taalgebruik.
Bron: Trouw / Nico de Fijter (http://www.trouw.nl/tr/nl/4516/Gezondheid/article/detail/3938249/2015/03/31/Het-veranderende-taalgebruik-van-Reagan-kondigde-alzheimer-aan.dhtml)