Cognitieve Fitness is een groepstraining voor problemen waar veel mensen met psychiatrische aandoeningen mee kampen: problemen in het cognitief functioneren (planning, aandacht, geheugen) en een matige fysieke gezondheid. Het Trimbos deed onderzoek naar de effectiviteit van de training.
In vijftien wekelijkse trainingen doen de deelnemers in een groep uiteenlopende opdrachten, zoals jongleren, reactiespellen, en ontspanningsoefeningen. Met deze training waren eerder op kleine schaal goede ervaringen opgedaan.
Nieuw onderzoek van het Trimbos-instituut ging na of het lukt om de methode op bredere schaal in te voeren. De ontwikkelaars van de trainingen leidden trainers binnen zes instellingen op. De conclusie is dat de bredere implementatie geslaagd is: de methode is goed toegepast, en de opkomst en waardering door de deelnemers zijn even hoog als bij de ontwikkelaars van de trainingsmethode.
Tot nu toe was onbekend of de effecten van de training na afloop beklijven. In dit onderzoek werden de effecten direct na de training en vier maanden later gemeten. Er zijn aanwijzingen voor een duurzaam effect. Cognitieve fitness lijkt daarmee een waardevolle aanvulling op het therapeutisch aanbod voor mensen met psychiatrische aandoeningen.
Effecten voor de deelnemers
De onderzoekers vroegen de deelnemers in interviews naar de belangrijkste opbrengsten. Die zijn veelal op de terreinen waarop de training probeert in te grijpen: vitaliteit (beter in je vel zitten, controle over je lichaam, energie) en cognitie (aandacht, concentratie). Daarnaast worden ook psychische en sociale opbrengsten genoemd. Men is trots op zichzelf, ervaart een betere stemming, de gezelligheid van de groep doet goed, men heeft nieuwe contacten opgedaan, en ervaart meer onderling begrip en acceptatie.
Via herhaalde metingen van cognitieve vaardigheden en gezondheid, en met verschillende zelfrapportages hebben we de opbrengsten meer gedetailleerd en kwantitatief in kaart gebracht. Op sommige terreinen wijzen de verschillende tests in dezelfde richting, soms is er alleen gunstige verandering op een deelterrein of wijzen de verschillende tests niet steeds in dezelfde richting, en op weer andere terreinen is er geen effect. Per domein zien de onderzoekers het volgende beeld.
Cognitieve vaardigheden: De aandacht en concentratie lijken te verbeteren. Dit blijkt uit diverse zelfrapportages, maar minder overtuigend uit neuropsychologische tests. In die tests zien de onderzoekers wel een duidelijke verbetering in het korte-termijn geheugen; deze wordt weer minder duidelijk bevestigd in de zelfrapportage. Op één test zien de onderzoekers ook aanwijzingen voor een betere informatieverwerkingssnelheid.
Algemene gezondheidstoestand, vitaliteit en energie: Een betere conditie, toegenomen vitaliteit en energie blijken uit diverse zelfrapportages. De betere conditie blijkt ook uit een wandeltest op de tussenmeting, maar deze houdt geen stand op de eindmeting. Het gewicht verandert niet, de bloeddruk (onderdruk) is op de eindmeting lager.
Activiteiten in het dagelijks leven en beweging: op dit terrein zijn geen duidelijke veranderingen. Men gaat niet meer bewegen of sporten.
Psychische gezondheid: op sommige aspecten van de psychische gezondheid zien we een verbetering. Men is minder prikkelbaar, heeft minder slaapproblemen en ervaart bij het wonen minder beperkingen door psychische klachten. Empowerment en zelfvertrouwen nemen niet duidelijk toe.
Kwaliteit van leven: hier zien we een duidelijk verschil tussen de totale onderzoeksgroep en de trouwe deelnemers. De trouwe deelnemers rapporteren op twee deelterreinen (sociaal en lichamelijk) en in totaal een betere kwaliteit van leven, de totale groep alleen op lichamelijk gebied. De betere sociale kwaliteit van leven wordt bevestigd in de toelichtingen van deelnemers. De gezelligheid van de training deed hen goed, ze hebben nieuwe contacten en soms zelfs vriendschappen opgedaan en er is meer onderling begrip en acceptatie.
Bron: Trmbos (https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/?bericht=1845)