Welke vaktherapeuten zijn er zoal?
Dé vaktherapeut bestaat eigenlijk niet. Vaktherapie is een overkoepelende naam voor verschillende soorten therapieën: danstherapie, beeldende therapie, dramatherapie, psychomotorische therapie, muziektherapie en psychomotorische kindertherapie. Als therapeut zet je hierbij de cliënt aan om te ervaren, vorm te geven en te handelen in een vorm die past bij die specifieke discipline (dans, muziek, beeldend, drama of beweging). Bij de vaktherapeutische beroepen gaat het steeds om het handelen van de cliënt, de interventie die je als therapeut doet, de ervaring van de cliënt na deze interventie en het effect van deze ervaring op de hulpvraag van de cliënt.
Als vaktherapeutisch professional kun je een eigen praktijk starten. Je kunt ook in een instelling werken. Dit kan bijvoorbeeld een justitiële instelling zijn, een ziekenhuis of het speciaal onderwijs of natuurlijk een GGZ-instelling. De meeste vaktherapeuten (42%) werken in de GGZ. Hieronder valt ook de kinder- en jeugdpsychiatrie. Daarnaast werkt een grote groep in de zorg voor verstandelijk gehandicapten (12%) en in de jeugdzorg (10%). De combinatie van loondienst en zelfstandig komt overigens ook vaak voor.
Wat doe je als vaktherapeut?
Als vaktherapeut stel je in de behandeling vooral het doen en ervaren centraal. Je behandelt mensen met een psychiatrische stoornis of psychosociale problematiek. Denk aan iemand met een depressie, persoonlijkheidsproblematiek, trauma, verslaving of gedragsproblemen. Als vaktherapeut zet je in de behandeling zintuiglijke waarneming, vormgeving, beweging en lichaamsbeleving in. Je laat de cliënt hiermee ervaringen opdoen die weer tot nieuwe vaardigheden en inzichten leiden die hij praktisch kan toepassen in zijn dagelijkse leven. Het gaat om vaardigheden op emotioneel, cognitief, sociaal of lichamelijk gebied. Doelstellingen van de behandeling zijn verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie. Als vaktherapeut behandel je problematieken met biologische, sociale en psychische componenten. Het kan gaan om bijvoorbeeld agressieregulatie, een ontwikkelingsachterstand, sociale vaardigheden, assertiviteit of het zelfbeeld van de cliënt.
Als vaktherapeut ben je niet geautoriseerd om een diagnose te stellen, maar je doet wel een analyse van de problematiek. Vaak is de therapie onderdeel van een multidisciplinaire behandeling. Je bent dan medebehandelaar onder verantwoordelijkheid van een hoofdbehandelaar, dit is meestal een klinisch psycholoog of psychiater. Als vaktherapeutisch professional werk je veel samen met andere professionals, maar handel je zelfstandig.
Je werkt met diverse doelgroepen en op verschillende terreinen. De therapievorm is non-verbaal. Hierdoor is de therapie extra geschikt voor bepaalde doelgroepen, denk aan vluchtelingen, verstandelijk gehandicapten of kinderen. Je kunt de therapie geven aan een individuele cliënt, aan een groep, aan een echtpaar of aan een gezin.
Wat zijn op dit moment de belangrijkste thema’s die spelen?
We zien als FVB verschillende ontwikkelingen. Natuurlijk geldt ook voor vaktherapie een verschuiving van probleemgericht werken naar een werkwijze met de cliënt als vertrekpunt. De eigen kracht van de cliënt staat steeds meer voorop. Helaas zien we op dit moment ook veel reorganisaties binnen de zorg. Als FVB merken we dat mensen onzeker zijn over hun baan en deze soms ook kwijtraken. We vinden het belangrijk dat er niet alleen goede cao’s zijn voor de verschillende branches waar vaktherapeutisch professionals werken, maar ook willen we voor iedereen een goed sociaal plan voor het geval je de dupe wordt van zo’n reorganisatie.
Daarnaast zien we dat door de transitie van de zorg naar gemeenten, het voor vaktherapeuten soms moeilijk is om in deze nieuwe situatie een plek op de lokale markt op te eisen. Het is voor vaktherapeuten steeds belangrijker om zich duidelijk te profileren. De ene vaktherapeut krijgt in het veranderde werkveld juist de rol van specialist, terwijl de ander een meer coachende rol krijgt. Als FVB maken we ons sterk voor de professionalisering van de vaktherapeutische beroepen. Dit betekent dat we continu in overleg zijn met bijvoorbeeld zorgverzekeraars en met opleidingen. Het liefst zouden we zien dat ‘vaktherapeut’ een beschermde titel is. Tot slot merken we dat steeds meer professionals als zelfstandige werken. Dit is een maatschappelijke trend die je overal terug ziet. In de zorg ligt er een behoorlijke druk op de kosten. Alles moet goedkoper, maar dit mag wat ons betreft niet leiden tot professionals die voor een veel te laag tarief ingezet worden.
Welke opleiding heb je nodig om vaktherapeut te worden?
Er zijn verschillende hbo-opleidingen verspreid over Nederland die je tot vaktherapeut in een van de disciplines opleiden. Ook zijn er instellingen in het buitenland die je hiervoor kunnen opleiden. In de meeste gevallen gaat het om een bacheloropleiding, in sommige gevallen om een bachelor aangevuld met specifieke minors of om een masteropleiding. Om uiteindelijk opgenomen te worden in het beroepsregister moet je wel een erkende opleiding gevolgd hebben. Daarnaast moet je een supervisietraject afgerond hebben en bovendien beschikken over voldoende werkervaring. Er wordt wel gezegd dat je als vaktherapeutisch professional een ‘T-shaped professional’ bent. Hiermee bedoelt men dat je heel specifieke kennis moet hebben, maar ook heel breed inzetbaar moet zijn. Als vaktherapeut is het belangrijk dat je de grenzen van je handelen goed kent. Je moet over voldoende algemene medische kennis en psychosociale basiskennis beschikken om te kunnen signaleren dat een cliënt verwezen moet worden. Je moet daarnaast risico’s en veiligheid goed kunnen inschatten als het gaat om agressie, crisissituaties en suïcidaliteit. In de verschillende (erkende) opleidingen komt dit aan de orde.
Wat is de FVB?
De FVB is de Federatie voor Vaktherapeutische Beroepen. Het is een samenwerkingsverband van de verschillende beroepsverenigingen voor danstherapeuten, muziektherapeuten, dramatherapeuten, beeldende therapeuten, psychomotorische therapeuten en psychomotorische kindertherapeuten. De FVB behartigt de collectieve belangen van deze verenigingen, zet zich in voor de kwaliteit van het vak en voor kennisinnovatie. Kijk voor meer informatie op fvb.vaktherapie.nl.