Hoge Gezondheidsraad in België wil isoleercel aan banden leggen

Een psychiatrische patiënt vastbinden, in een isoleercel opsluiten of gedwongen medicatie toedienen: dat mag pas een laatste redmiddel zijn. In een nieuw advies, dat de krant De Morgen kon inkijken, roept de Hoge Gezondheidsraad op om dwang in de psychiatrie aan banden te leggen.

De Hoge Gezondheidsraad (HGR) is opmerkelijk scherp als het over het huidige dwangbeleid in de psychiatrie gaat. ”Het gebeurt te veel, te lang en te vaak op een manier die niet respectvol, menselijk of herstelbevorderend is”, zo staat in het advies. ”Er is bovendien een wezenlijk gevaar voor het ontwikkelen van een psychisch en fysiek trauma bij patiënten, familieleden en personeel.”

Dat dwang integraal deel uitmaakt van het psychiatriebeleid in België, is algemeen bekend. Alleen zijn er geen exacte cijfers. Hoeveel psychiatrische patiënten worden vastgebonden of urenlang in een afzonderingskamer moeten doorbrengen, wordt bijgehouden per ziekenhuis, maar is nergens centraal beschikbaar. België is overigens een van de weinige landen waar verschillende maatregelen worden gecombineerd, waardoor een patiënt niet alleen in afzondering ligt, maar ook nog eens wordt gefixeerd of gedwongen medicatie krijgt.

Overleg

Hoeveel gedwongen opnames er zijn, is wel bekend, en dat aantal ging de voorbije jaren zorgwekkend de hoogte in. In heel België gaat het om minstens vijftien gevallen per dag. Voor Vlaanderen steeg dat aantal tussen 1999 en 2009 met 73 procent.

Daarom komt de HGR nu met een alternatief, waarbij het principe geldt: ’Geen dwang, behalve in uitzonderlijke omstandigheden.’ Dat klinkt misschien gek, maar is het niet. ”Nu zijn er ziekenhuizen die patiënten standaard gedwongen medicatie toedienen, of waar patiënten onder invloed sowieso in afzondering worden gezet”, zegt psychiater Chris Bervoets (UPC KU Leuven), voorzitter van de expertencommissie van de Hoge Gezondheidsraad. ”Weiger je therapie? Dan moet je in sommige ziekenhuizen 24 uur de afzonderingskamer in. Terwijl we ons de vraag moeten stellen: is de patiënt daarbij gebaat? Het antwoord is nee.”

De raad pleit ervoor om alle vormen van conflict te mijden. ”Niet naar huis mogen in het weekend, verplicht naar de therapie, geen bezoek tijdens de eerste twee weken... Dat zijn allemaal afdelingsregels die voor wrevel en conflict zorgen en vervolgens tot dwang leiden”, stelt Bervoets. ”Niemand wordt daar beter van.”

Is het in uitzonderlijke omstandigheden toch nodig om een patiënt tegen zichzelf te beschermen, dan moeten daar duidelijke richtlijnen voor zijn. Volgens de raad kan het enkel als er sprake is van een ernstige gevaarsituatie bij een wilsonbekwame patiënt en als elke andere interventie faalt of onhaalbaar is.

Bovendien moet de psychiater aanwezig zijn en moet er overleg zijn met de patiënt en, indien mogelijk, met de familie. ”Dat lijkt logisch, maar op dit moment gebeurt het vaak niet”, weet Bervoets. ”Als dit advies wordt gevolgd, zal een psychiater niet meer via de telefoon toestemming kunnen geven voor een afzondering.”

Meer middelen

Medisch filosoof Ignaas Devisch (Universiteit Gent) vindt het een goede zaak dat dwang volgens dit advies enkel in uiterste nood kan. ”Het mag geen drukkingsmiddel zijn als patiënten niet doen wat je wilt. Anderzijds kun je het de individuele hulpverleners op dit moment niet kwalijk nemen dat ze hiernaar grijpen. Willen we dit pijnpunt aanpakken, dan zijn er meer middelen nodig.”

”We zullen dit advies grondig bestuderen”, laat minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) weten. ”Er is sinds het begin van deze legislatuur al heel veel in de kwaliteit van de geestelijke gezondheidszorg geïnvesteerd.” Maar het werk is nog niet af, weet ook de minister. Met het advies van de gezondheidsraad als leidraad wil ze onderzoeken waar en hoe het nog beter kan. Al waarschuwt ze meteen dat het niet makkelijk wordt daar de nodige middelen voor te vinden. ”Dit is niet alleen een zaak van de federale regering. Ook de deelstaten zullen bij het overleg moeten worden betrokken.”

Bron: De Morgen (http://www.demorgen.be/binnenland/hoge-gezondheidsraad-psychiatrie-moet-menselijker-b6971c48/)