Alcoholgebruik kost samenleving 2,5 milljard per jaar

Wanneer voor een periode van 50 jaar de accijns op alcohol verhoogd wordt met 50 procent, dan levert dit Nederland een welvaartseffect op tussen de 14 en 20 miljard euro. Dat welvaartseffect bestaat onder andere uit productiviteitsverbeteringen, het voorkomen van vroegtijdige sterfte, minder verkeersongevallen, minder inzet van politie en justitie en minder schooluitval. Dit blijkt uit onderzoek geleid door het RIVM.

In de Maatschappelijke kosten-baten analyse van beleidsmaatregelen om alcoholgebruik te verminderen (MKBA alcohol) zijn de gevolgen van een accijnsverhoging, minder verkooppunten en een verbod op alcoholreclame in geld gewaardeerd. Van deze drie beleidsmaatregelen om te zorgen dat mensen minder alcohol gaan drinken zijn de welvaartseffecten het grootst bij het verhogen van de accijns, gevolgd door de vermindering van het aantal verkooppunten met 25 procent. Een verbod op alcoholreclame en de sluiting van 10 procent van de verkooppunten hebben waarschijnlijk een kleiner effect. 

Kosten en baten alcoholgebruik

In totaal bedroegen de kosten van alcohol in 2013 circa 8 miljard euro en de totale baten circa 5,5 miljard euro. De netto kosten van alcohol bedroegen in 2013 tussen de 2,3 en 2,9 miljard euro. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om kosten als gevolg van vroegtijdige sterfte, productiviteitsverliezen, verlies aan kwaliteit van leven als gevolg van ziektes die met alcohol samenhangen, kosten van verkeersongevallen, kosten van politie en justitie en gezondheidszorgkosten. Alcohol heeft echter ook baten, bijvoorbeeld in de vorm van ‘consumentensurplus’. Dit is het plezier dat consumenten aan alcohol kunnen ontlenen. Overige baten van alcohol zijn de winsten voor producenten, horeca en detailhandel en de accijnsopbrengsten van alcohol. 

Accijnsverhoging

Een accijnsverhoging heeft met name gevolgen voor alcoholgebruikers, omdat zij dan meer zullen moeten betalen en door minder consumptie een verminderd consumentensurplus ervaren. De baten van hogere accijnzen komen ten gunste van alle burgers. Een accijnsverhoging leidt tot een lagere alcoholconsumptie, waardoor de arbeidsproductiviteit bijvoorbeeld verbetert en minder ongelukken in het verkeer plaatsvinden. Hierdoor kunnen de lonen omhoog en de premies van autoverzekeringen omlaag en daar profiteren alle burgers van.

Daling aantal verkooppunten 

Een daling van 10 procent van het aantal verkooppunten van alcohol kan leiden tot een welvaartswinst van 3 tot 5 miljard euro over 50 jaar tijd. Wanneer het aantal verkooppunten met 25% wordt beperkt zal de welvaartswinst hoger zijn, oplopend tot 8 tot 12 miljard euro. Bij deze beleidsmaatregel gaan zowel alle burgers als de alcoholgebruikers er netto op vooruit. 

Verbod op alcoholreclame 

Een totaal verbod op alcoholreclame zal naar verwachting circa 7 miljard euro opleveren over een periode van 50 jaar. Ook hierbij zullen alle betrokken partijen welvaartswinst ervaren. Over dit effect bestaat echter meer onzekerheid, omdat het bewijs dat een verbod op alcoholreclame de consumptie van alcohol effectief verlaagt minder sterk is dan het bewijs van effectiviteit van de twee andere beleidsmaatregelen. 

Het onderzoek is gefinancierd door ZonMw in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en uitgevoerd in samenwerking met Ecorys, Trimbos-instituut en Universiteit Maastricht. De uitkomsten van het onderzoek leveren een bijdrage aan de beleidsdiscussie over de evaluatie van de Drank- en Horecawet (DHW).

Bron: RIVM (http://rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Algemeen_Actueel/Nieuwsberichten/2016/Accijnsverhoging_op_alcohol_kan_14_tot_20_miljard_euro_opleveren_aan_welvaartseffect)