Gedwongen opname schadelijker dan verwardheid

We raken steeds minder tolerant tegenover mensen die afwijken, zegt psychiater Damiaan Denys.

Psychiater en filosoof Damiaan Denys schetst een scène. ”Stel: uw buurvrouw hobbelt heel angstig rond in de tuin, terwijl zij de was ophangt. Dan kunt u denken dat zij een verward persoon is. U belt in paniek de politie. De buurvrouw kan drie dagen worden opgenomen ter observatie, terwijl ze alleen maar bang was voor een kikker die rondsprong.”

Dit soort scenario’s ziet Denys, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, voor zich als het gaat om de ’observatiemaatregel’. Die is onderdeel van de wet Verplichte GGZ, waarover de Tweede Kamer vandaag praat. Verwarde personen, bij wie een vermoeden bestaat van psychiatrische problematiek, kunnen tot drie dagen worden opgenomen in een GGZ-instelling, ter observatie. Psychiaters vinden dit onacceptabel.

Waarom?”Wij hebben de indruk dat deze maatregel geen geneeskundige, maar politieke doeleinden dient. Hij is ontworpen om de ’verwarde personen’ van straat te krijgen, opdat de burgemeester en politie ontlast worden.”Hoewel de maatregel tot minder maatschappelijke overlast kan leiden, kan hij wel schade toebrengen aan de persoon. Voor sommige mensen is enkele dagen gedwongen opname schadelijker dan het verwarde gedrag. Daarnaast zijn er ook praktische bezwaren: het is belangrijk voor een psychiater om een vertrouwensrelatie met een patiënt te kunnen opbouwen. Door iemand op grond van vermoedens de vrijheid te ontnemen, creëer je wantrouwen en maak je een valse start als behandelaar. Bovendien is de maatregel nu onuitvoerbaar, omdat er al een tekort aan bedden is voor acute opvang.”

Hoe rijmt deze maatregel met het kabinetsbeleid van minder bedden in instellingen en meer zorg thuis? ”Moeilijk. Deze wet is een krampachtige poging om maatschappelijke probleem van verwardheid te willen controleren. Die kramp laat ons onvermogen zien in het omgaan met mensen die afwijken van wat wij normaal noemen. We hebben normaliteit verengd tot een heel klein gebied: goedlachs en nuchter door het leven gaan, technologische ontwikkelingen bijbenen; het soort ’normaal’ waar Rutte voor staat.”

”Niet iedereen is in staat aan deze hoge maatschappelijke normen te voldoen. We moeten accepteren dat verwardheid deel uitmaakt van het mens zijn. In plaats van verwardheid te controleren, zou het een maatschappij sieren om verwardheid te accepteren. De observatiemaatregel is daar niet de goede manier voor.”

Wat kan de psychiatrie wel doen? ”Die is niet toegerust om dit maatschappelijke probleem op te lossen. Verwardheid blijft toch een neveneffect van de moderne maatschappij. Die moderne maat is het resultaat van toenemende individualisering en globalisering, waar we zelf voor hebben gekozen. In de geürbaniseerde maatschappij zegeviert de anonimiteit; mensen zijn meer op zichzelf aangewezen. 

Anders dan in een klein dorp, waar mensen met verward gedrag in de gemeenschap worden opgenomen, en hun gedrag genormaliseerd wordt. Verwardheid is uiteindelijk de prijs die we betalen voor onze moderne ontwikkeling.”

Maatschappelijk probleem

Hoe rijmt deze maatregel met het kabinetsbeleid van minder bedden in instellingen en meer zorg thuis? ”Moeilijk. Deze wet is een krampachtige poging om maatschappelijke probleem van verwardheid te willen controleren. Die kramp laat ons onvermogen zien in het omgaan met mensen die afwijken van wat wij normaal noemen. We hebben normaliteit verengd tot een heel klein gebied: goedlachs en nuchter door het leven gaan, technologische ontwikkelingen bijbenen; het soort ’normaal’ waar Rutte voor staat.”

”Niet iedereen is in staat aan deze hoge maatschappelijke normen te voldoen. We moeten accepteren dat verwardheid deel uitmaakt van het mens zijn. In plaats van verwardheid te controleren, zou het een maatschappij sieren om verwardheid te accepteren. De observatiemaatregel is daar niet de goede manier voor.”

Wat kan de psychiatrie wel doen? ”Die is niet toegerust om dit maatschappelijke probleem op te lossen. Verwardheid blijft toch een neveneffect van de moderne maatschappij. Die moderne maat is het resultaat van toenemende individualisering en globalisering, waar we zelf voor hebben gekozen. In de geürbaniseerde maatschappij zegeviert de anonimiteit; mensen zijn meer op zichzelf aangewezen. 

Anders dan in een klein dorp, waar mensen met verward gedrag in de gemeenschap worden opgenomen, en hun gedrag genormaliseerd wordt. Verwardheid is uiteindelijk de prijs die we betalen voor onze moderne ontwikkeling.”

Bron: Trouw (http://www.trouw.nl/tr/nl/39683/nbsp/article/detail/4456909/2017/02/02/Gedwongen-opname-schadelijker-dan-verwardheid.dhtml)