Mag mijn demente moeder stemmen?

Wie een dementerend familielid heeft, staat voor de keuze: regel je dat je moeder of vader een stem kan uitbrengen? Begeleid je hem of haar tot het stemhokje en in hoeverre praat je op vader of moeder in? Of laat je een machtiging tekenen, zodat jij het gewenste vakje rood kunt kleuren?

’U kunt de stempas van uw moeder/vader/partner ophalen bij de balie van het verpleeghuis’, krijgen de familieleden van de bewoners van de vijf verpleeghuizen van Vivium Zorggroep in de Gooi en Vechtstreek en Amsterdam dezer dagen via de mail te horen. ’Wij vragen u als eerste contactpersoon om te beoordelen of uw relatie wil/kan stemmen en dit, mocht dit het geval zijn, mogelijk te maken.’

Alle mensen met dementie, ook als de ziekte in een vergevorderd stadium is, mogen op 15 maart stemmen. Ze krijgen een stempas, zoals ieder ander in Nederland die ouder dan 18 jaar is. Alleen mensen die in de gevangenis zitten, kan het stemrecht worden ontnomen.

Grijs gebied

”Dementie en stemmen is een lastig onderwerp”, erkent de woordvoerster van de Kiesraad. ”Je stem uitbrengen is persoonsgebonden. Iemand moet dus in staat zijn zelfstandig te bepalen op wie hij wil stemmen. En wanneer ben je daartoe niet meer in staat door dementie? Waar is de grens? Het is een grijs gebied.”

Actiz, de brancheorganisatie van verpleeghuizen, heeft geen zicht op hoe verpleeghuizen dit regelen. ”Er zijn verpleeghuizen die gewoon de kiespas in de postbak van de bewoner leggen. Ieder verpleeghuis beslist dat voor zichzelf.”

Initiatief ligt bij de kiezer

Belangenorganisatie Alzheimer Nederland geeft wel tips over hoe mantelzorgers om kunnen gaan met de aanstaande verkiezingen. ’Misschien is je naaste vroeger wel actief geweest in de (lokale) politiek of heeft ze het altijd belangrijk gevonden om haar kiesrecht te gebruiken. Het is dan fijn om te weten dat ze ook nu nog haar stem kan uitbrengen’, valt op de website te lezen. Een Alzheimerpatiënt die lichamelijke problemen heeft, mag ook in het stemhokje zelf geassisteerd worden. Is de ziekte puur verstandelijk, dan mag dat niet. Je kunt de dementerende naaste ook vragen een volmacht te tekenen en voor hem of haar gaan stemmen.

Maar, stelt de Kiesraad, het initiatief tot het verlenen van een volmacht ligt bij de dementerende kiezer, en niet bij zijn gemachtigde. Het is, zegt de woordvoerster, dus niet de bedoeling van de volmacht dat iemand ’in de geest van’ de alzheimerpatiënt gaat stemmen. Kinderen die denken: moeder stemde altijd CDA, ik regel dat ik nu voor haar CDA stem, zijn dus eigenlijk verkeerd bezig. Als de ziekte al zover gevorderd is dat iemand niet meer zelfstandig kan beslissen om een volmacht te verlenen, moet deze kiezer niet meer stemmen.

Aangescherpte maatregelen

De Kiesraad erkent dat dit niet te controleren is. De volmachtregel is wel in de loop van de tijd aangescherpt om ronselen te voorkomen. Zo mag één persoon maar twee keer met een volmacht stemmen en is er een kopie nodig van het identiteitsbewijs van degene die getekend heeft voor de volmacht.

De Vivium Zorggroep heeft nóg een maatregel genomen om misbruik voor te zijn. Het is medewerkers niet toegestaan als gemachtigde voor een bewoner op te treden. ”Wij laten het aan familieleden om te beslissen hoe ze met het stemrecht van hun naasten omgaan.”

Bron: Trouw (https://www.trouw.nl/home/wat-moet-ik-met-de-stempas-van-mijn-demente-moeder-~aa8e9f55/)