De GGZ in 2018: Geld en waar het aan opgaat

Geld en waar het aan opgaat

Laten we beginnen met het goede nieuws uit 2018: tegen de heersende opvattingen in dat er aldoor maar op de GGZ bezuinigd wordt kreeg de sector er dit jaar opnieuw geld bij (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3697854/nieuws/wat_betekent_prinsjesdag_2018_voor_de_ggz_van_2019.html?page=1). In 2019 staat de totale GGZ dan ook voor 7,3 miljard op de begroting. Dat is 0,3 miljard méér dan in 2018, en een half miljard meer dan in 2017. Van dat geld gaat vier miljard naar de geneeskundige ggz (inclusief de poh-ggz),  naar beschermd wonen gaat 1,7 miljard, de jeugd-ggz krijgt 1 miljard en de intramurale langdurige ggz 0,6 miljard. Tot zover de officiële begroting.

De bureaucratie: alleen te stuiten met grof geweld?

Tot ergernis van velen gaat een groot deel van dat geld zitten in onnodige bureaucratie. Tot veertig procent van de tijd gaat in papierwerk zitten, beweren sommige onderzoekers zelfs. GGZ Nederland startte daarom eind 2017 al de campagne ‘minder regelgekte meer zorg’ (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3673865/nieuws/ggz_nederland_start_nieuwe_campagne_minder_regelgekte_meer_zorg.html), de sector deed mee aan de zogenaamde ‘schrapsessies’ (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3684950/nieuws/schrapsessies_in_zorg_leveren_in_totaal_62_te_schrappen_overbodige_regels_op.html%09bureaucratie) en organiseerde een vierdaagse bijeenkomst (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3684677/nieuws/ggz_nederland_gaat_vier_dagen_lang_regelgekte_aanpakken.html%09bureaucratie) om de regelgekte aan te pakken. De materie blijkt taaier dan gedacht, want in maart concludeert het ministerie in het actieplan ‘(Ont)Regel de zorg (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3690215/nieuws/presentatie_plan_ontregel_de_zorg_aanpak_regeldruk_in_ggz_is_geen_gemakkelijke_opgave)’ dat het geen gemakkelijke taak is, dat ontregelen in de ggz. Teveel betrokkenen en teveel verschillende belangen. Navrant detail in het rapport: eerdere soortgelijke acties hadden al een beetje resultaat opgeleverd, namelijk dat huisartsen niet dubbel hoeven te verwijzen als patiënten van de basis-ggz naar specialistische ggz gaan, maar ‘de LHV en GGZ Nederland hebben dat nog onvoldoende bekend gemaakt’. Oftewel: zelfs van het toch wat magere resultaat blijkt niemand op de hoogte. Oeps! Dat betekent niet veel goeds voor de voortgang, we zijn voorlopig nog niet van die bureaucratie af. Sterker: in de langdurige GGZ is de bureaucratie in de afgelopen twee jaar alleen maar toegenomen, berekent bureau Beerenschot (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3690632/nieuws/administratie_in_langdurige_zorg_is_afgelopen_twee_jaar_toegenomen_ondanks_pogingen_tot_vermindering).
Ondertussen verdwalen ‘duizenden kwetsbare patiënten in de bureaucratie’, stellen de Ombudsman, de Rekenkamer en het Sociaal Cultureel Planbureau nog maar eens in een gezamenlijke verklaring. (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3700366/nieuws/duizenden_kwetsbare_patinten_verdwalen_in_de_bureaucratie_aldus_scp_rekenkamer_en_ombudsman.html%09bureaucratie)
Bij Arkin (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3700861/nieuws/experiment_bij_arkin_teams_stoppen_twee_jaar_lang_met_tijdsregistratie.html%09bureaucratie), in Amsterdam, start ondertussen een radicaal experiment: twee teams stoppen een jaar lang met tijdsregistratie. Doet Arkin dat nog in overleg met en met toestemming van het Ministerie, buiten de GGZ is er een instelling nóg radicaler: Brabant Zorg (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3702357/nieuws/brabant_zorg_weigert_onnodige_registraties_nog_langer_uit_te_voeren.html%09bureaucratie) besluit onnodige regels niet meer uit te voeren. Volgens de instelling “belooft Den Haag wel om het aantal regels te verminderen, maar in werkelijkheid komen er alleen maar regels bij. Het is dweilen met de kraan open.”

Van frauduleuze praktijken tot georganiseerde misdaad

Het merendeel van de hulpverleners gaan niet in de ggz werken om er rijk van te worden – dan kan je beter een ander vak kiezen – maar sommigen zien de grote bedragen die in de gezondheidszorg omgaan wel als een kans.
Vooral in het schimmige gebied van de PGB gebeuren dingen die op z’n minst dubieus zijn. Belanghebbende organisaties willen daarom graag dat de bemiddelingsbureaus voor PGB’s (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3687244/nieuws/d66_per_saldo_en_zilveren_kruis_willen_dat_bemiddelingsbureaus_voor_pgb_verdwijnen.html) verdwijnen of op z’n minst onder streng toezicht komen te staan, omdat geld daar “misbruikt wordt voor auto’s en een flinke bankrekening” in plaats van goede zorg. En het Kenniscentrum Handhaving en Naleving (KCHN) signaleert een toename van grootschaliger fraude (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3689211/nieuws/georganiseerde_misdaad_stort_zich_op_persoonsgebonden_budget.html)door zorgbureaus die  speciaal voor dit doel door criminelen zijn opgericht. Een malafide zorgbureau liet bijvoorbeeld kwetsbare cliënten met een PGB planten toppen in een hennepplantage, onder het mom van ’dagbesteding’.
Ook de curatieve ggz komt er niet zonder kleerscheuren van af. De topman van het eind 2017 failliet gegane Virenze wordt begin 2018 beschuldigd van fraude (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3680424/nieuws/topman_van_failliete_virenze_beschuldigd_van_fraude.html): hij zou zijn personeel hebben opgedragen de bestede tijd iets lucratiever voor te stellen dan de realiteit. Hijzelf ontkent dat en het vervolg is nergens terug te vinden. We weten dus niet of de beschuldiging terecht is.
Een aantal maanden later komt de overheid met een plan van aanpak (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3687014/nieuws/kabinet_komt_met_plan_om_fraude_in_onder_andere_de_ggz_aan_te_pakken.html) om fraude in de zorg aan te pakken. In dat plan wordt de onterecht gedeclareerde zorg aangestipt, met als voorbeeld het geven van een declarabele diagnose (’depressie’) bij een therapie die niet declarabel is, zoals relatietherapie. Niet lang na de lancering van dit plan van aanpak krijgt HSK een boete (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3691079/nieuws/vier_ton_boete_wegens_onterechte_declaraties_van_ggz-behandelingen.html) opgelegd, overigens na een al langer lopend onderzoek. HSK declareerde bij zorgverzekeraars de behandeling van mensen met een burn-out, dat niet vergoed wordt, onder de noemer van een ongedifferentieerde somatoforme stoornis (OSS), dat wél vergoed wordt. HSK gaat in beroep.
Overigens is de GGZ relatief gezien een onschuldige sector: in 2017 werden er 675 signalen van Zorgfraude geregistreerd. Een toename van 51% vergeleken met 2016. Slechts 65 daarvan betroffen de GGZ, tegen de algemene trend in minder dan de 86 van 2016.

Goed nieuws op financieel gebied

Na een aantal zware jaren, waarin er in de GGZ fors bezuinigd is en veel instellingen in de rode cijfers zijn beland of zelfs failliet zijn gegaan (zoals Virenze), is het financiële GGZ-nieuws vooral positief. De grote GGZ instellingen zien hun financiële positie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3696175/nieuws/aanzienlijke_omzetstijging_bij_tien_grootste_ggz-instellingen_van_nederland.html) verbeteren, een organisatie als Lentis (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3690906/nieuws/lentis_weer_uit_de_rode_cijfers_door_overbodige_overleggen_te_schrappen.html) schrijft voor het eerst weer zwarte cijfers.
Het Innovatiefonds Zorgverzekeraars (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3684566/nieuws/extra_geld_voor_projecten_die_bijdragen_aan_een_vroegtijdige_aanpak_van_psychische_klachten.html) stelt extra geld voor projecten die bijdragen aan een vroegtijdige aanpak van psychische klachten, het ministerie helpt mee om een miljoenentekort in de beschermde woonvormen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3687241/nieuws/ministerie_helpt_mee_om_miljoenentekort_beschermd_wonen_in_west-brabant_op_te_lossen.html) in Brabant te helpen oplossen, er komen tientallen miljoenen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3687535/nieuws/tientallen_miljoenen_voor_duurzame_aanpak_huiselijk_geweld_en_kindermishandeling.html) beschikbaar voor een duurzame aanpak van huiselijk geweld, er worden nog eens tientallen miljoenen uitgetrokken om de werkdruk in de GGZ (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3694078/nieuws/kabinet_trekt_miljoenen_uit_om_werkdruk_ggz_te_verlichten.html) te verlichten, ZonMW houdt subsidierondes (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3698092/nieuws/nieuwe_ronde_met_subsidiemogelijkheden_voor_projecten_rondom_verward_gedrag.html) voor projecten rond de aanpak van verwarde personen, er komt 45 miljoen op tafel om de digitalisering in de GGZ (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3701381/nieuws/subsidieprogramma_van_start_om_digitalisering_binnen_de_ggz_een_impuls_te_geven.html) een impuls te geven. Er lijkt zelfs zoveel geld voorhanden dat de verzekeraars geld overhouden (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3689151/nieuws/verzekeraars_houden_geld_over_van_het_beschikbare_budget_voor_de_ggz.html) dat voor de GGZ bedoeld is en niet wordt gebruikt. Gelukkig voorkomt de staatssecretaris (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3689737/nieuws/blokhuis_vindt_dat_resterend_ggz-geld_wel_degelijk_moet_worden_gebruikt_om_clintenstops_te_voorkomen.html) dat het geld naar andere doelen gaat: het moet echt naar de GGZ.

En inderdaad, er is hier en daar nog wel een tekort. Psycho Informa (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3686902/nieuws/psycho_informa_ggz-aanbieder_en_genderspecialist_gaat_failliet_met_twee_miljoen_schuld.html) gaat failliet met een schuld van twee miljoen, de patiëntenorganisaties (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3687238/nieuws/patintenorganisaties_hebben_te_weinig_geld_om_werk_goed_te_doen.html) klagen dat ze te weinig geld hebben om hun werk goed te doen, in Den Haag kan een groep GGZ-cliënten niet meer naar de tandarts (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3691626/nieuws/geen_tandartszorg_meer_voor_groep_haagse_ggz-clinten.html) vanwege de kosten, anonieme hulp via internet (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3691626/nieuws/geen_tandartszorg_meer_voor_groep_haagse_ggz-clinten.html) wordt ingekrompen omdat er minder subsidie beschikbaar is en de West-Friese Jeugd-GGZ-instelling Huis vol Compassie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3697708/nieuws/westfriese_instelling_voor_ggz-jeugdzorg_huis_vol_compassie_failliet.html)gaat failliet. Dat geld wat over is, vindt wel een bestemming, denken we.

Over financiering en gebrek aan eensgezindheid

Tot slot, het voorwoord van deze GGZ Totaal repte over eensgezindheid en hoe die soms ver te zoeken is in de GGZ. Menzis kwam dit jaar met plannen om ‘Waardegerichte zorg’ (https://www.ggztotaal.nl/content/29166/download/clnt/84244_Menzis__en_de_%E2%80%98Waardegerichte_zorg%E2%80%99.pdf) in te voeren, een poging om de kosten te drukken en de kwaliteit te verbeteren. We schreven er over. (https://www.ggztotaal.nl/content/29166/download/clnt/84244_Menzis__en_de_%E2%80%98Waardegerichte_zorg%E2%80%99.pdf) Nog vóór de plannen goed en wel bekend waren, waren er tegengeluiden. Mede naar aanleiding van een dubieuze kop in de Volkskrant (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/zorgverzekeraar-menzis-vergoedt-behandeling-depressies-voortaan-op-basis-van-de-resultaten~b018884b4/) brandde de kritiek (https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/lezers-over-nieuwe-vergoedingsaanpak-depressie-welke-gek-binnen-menzis-heeft-dit-bedacht-~bec454b5/) los, het plan was zelfs één van de aanleidingen tot oprichting van GGZ Op Maat (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3700993/nieuws/ggz_op_maat_wil_stevige_gesprekspartner_worden_als_tegenwicht_voor_ggz_nederland.html), waar we óók over schreven.
Waarschijnlijk is het plan nu van tafel. Jammer, want het eigenlijke plan was helemaal niet zo slecht bedacht. Het verzet ertegen was wél heel typisch GGZ: ‘Tegen’.