Verstandelijke beperking & psychiatrie

Johan Atsma recenseert de Klik kennispocket

Klik is al sinds jaar en dag een vaktijdschrift en website voor vakmensen en belangstellenden in de zorg voor verstandelijk beperkten. Vergelijkbaar met GGZTotaal kijkt Klik met een brede blik naar het gehele veld van zorg en alles wat daar bij komt kijken. Thematisch gerangschikt biedt de website een ruime hoeveelheid informatie die altijd direct gekoppeld is aan de praktijk. Ook biedt Klik een aantal kennispockets aan, zoals ze zelf zeggen: “Handige en prettig leesbare kennisbundels met per thema relevante praktijk- en onderzoekkennis uit de verstandelijk gehandicaptenzorg.” Het zijn compacte boekjes van rond de 75 pagina’s met daarin een verzameling aan artikelen, geschreven door zorgprofessionals waarin theorie kort en praktisch wordt gekoppeld aan de praktijk middels vele casus. 

In de hier besproken kennispocket komen GGZ en de zorg voor verstandelijk beperkten bij elkaar en dat is helemaal zo gek nog niet. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking tref je regelmatig problematiek aan die vergelijkbaar is met wat je in de psychiatrie tegenkomt. 

Probleem daarbij is dat afwijkend gedrag misschien te makkelijk zal worden toegeschreven aan de handicap terwijl je wellicht ook kunt denken aan psychiatrische problematiek. Dan wordt vooral het gedrag aangepakt maar niet de mogelijk onderliggende problematiek. Schizofrenie, borderline, angststoornissen, dwangstoornissen, suïcidaal gedrag, het zijn diagnoses die je soms ook kunt stellen bij iemand met een verstandelijke beperking. Twee problemen komen daarbij om de hoek kijken: de diagnose is vaak veel moeilijker te stellen en mogelijke behandelingen zijn niet zondermeer toe te passen. De complexe problematiek zelf echter vraagt om verstandig en professioneel handelen. Kennis en ervaring gaan dan ook hand in hand op dit gebied. 

In deze kennispocket passeren een aantal psychiatrische ziektebeelden de revue die telkens in korte hoofdstukjes in hoofdlijnen worden besproken en vervolgens in de vorm van casus nader worden uitgewerkt. Alle hoofdstukjes zijn kort, doorregen met praktijkgevallen, concrete tips en aandachtspunten. Daarnaast worden regelmatig andere studies aangehaald zodat je ook een goed uitgangspunt hebt voor verdere studie indien nodig. De aard van het boekje brengt verschillende schrijvers met zich mee en daarmee is de kwaliteit van de hoofdstukjes ook wisselend. Veel aandacht gaat naar cliënten met een lichte verstandelijke beperking, een doelgroep met een eigen naam (LVG) en een heel eigen problematiek waar psychiatrie regelmatig een rol speelt. Soms lijkt dan het aspect verstandelijke beperking wat op de achtergrond te raken in de analyse, zoals in de artikelen over Borderline problematiek. Borderline komt sowieso behoorlijk aan bod daar waar de verstandelijke beperking in combinatie met psychose of depressie slechts mager bedeeld is. Die te vermoeden psychiatrische aspecten bij matig en ernstig verstandelijk beperkten zijn bijzonder moeilijk te duiden en te begrijpen en juist daar zou wat verdieping in dit boekje welkom zijn geweest. Ook is er een artikel te vinden over McDD, multiple complex development disorder, een nieuwe loot aan de diagnose stam die nog niet in de DSM te vinden is. De slotalinea hier spreekt van “…behoefte aan veiligheid, geborgenheid, goed contact met en waardering van anderen. Ze willen normale dingen doen en daar trots op kunnen zijn.” Die deur staat wel erg open…

Ook in een artikel over suïcide gaat het over licht verstandelijk beperkten en daar vind je de opmerking: ”… mensen met een familielid dat zichzelf heeft gedood, lopen een groter risico om suïcidaal te worden. Erfelijke factoren spelen dus een rol, en ook hoe iemand is opgevoed.” (cursivering GGZTotaal) Dat lijkt me een onware bewering tenzij er nadere uitleg wordt gegeven maar die is er niet. Een hoofdstuk over Angst daarentegen is passend in de thematiek van dit boekje, goed uitgelegd en algemeen gericht daar waar andere hoofdstukken met de daarin beschreven casus lang niet altijd de transfer maken naar meer algemene wijsheden.

Kortom, deze KLIK kennispocket is onevenwichtig in de keuze voor soorten zorgvragers en erg wisselend qua inhoudelijke kwaliteit. Dat kan echt beter.

Verstandelijke beperking & psychiatrie, Klik kennispocket, diverse auteurs.
Uitgeverij mybusinessmedia, 80 pagina’s, € 20, -; ISBN 9789492711397