GGZ Nederland: verschillende behandelsettingen op een rij

In de media blijkt er veel onduidelijkheid te bestaat over de verschillende soorten behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg, en over de regels omtrent opname en ontslag. Met name de betekenis van open en gesloten afdelingen verdient extra uitleg.
Dat schrijft GGZ Nederland, dat ter verduidelijking de verschillende behandelingsettingen op een rij zet.

Ambulante behandeling

De meeste mensen worden ambulant geholpen. Zij gaan bijvoorbeeld voor een behandeling naar een behandelaar, ontvangen behandeling of begeleiding in hun eigen woonsituatie of wonen in een beschermde woonvorm.  De meeste mensen melden zich voor behandeling aan na een verwijzing door de huisarts, waarna de behandelaar van een ggz-instelling - na een intake- bespreekt of en welke behandeling het meest geschikt is. Soms is ondersteuning door het wijkteam voldoende. Als de persoon vrijwillig opgenomen wil worden, wordt dit ook onderzocht door de behandelaar. In een crisissituatie kan de persoon zich altijd direct melden bij de geestelijke gezondheidszorg en vindt er een beoordeling door de behandelaar plaats.

Het is een misverstand te denken dat patiënten alleen gedwongen (kunnen) worden opgenomen op een gesloten afdeling. Dit kan ook vrijwillig. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de patiënt bang of verward is en sturing of behandeling nodig heeft in een beschermende omgeving.  

De geestelijke gezondheidszorg kent verschillende behandelsettingen, dit kan reguliere zorg of forensische zorg zijn. Dit is afhankelijk of iemand een strafrechtelijke maatregel opgelegd heeft gekregen vanwege het plegen van een delict. In dat geval is er sprake van een forensische titel en wordt de persoon behandeld in de forensische zorg.

Gesloten afdelingen

Er zijn verschillende gesloten behandelsettingen binnen de reguliere en forensische zorg. Binnen de reguliere zorg zijn deze ingedeeld op basis van intensiteit en duur van zorg (HIC, Medium Care, Langdurig gesloten zorg). Hier verblijven patiënten veelal gedwongen (Wet Bopz), maar in sommige gevallen ook vrijwillig.

Op basis van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) kan, als aan de criteria wordt voldaan, een IBS (Inbewaringstelling) of een RM (Rechterlijke machtiging) worden opgelegd. Een psychiater beoordeelt of er sprake is van een onmiddellijk dreigend gevaar voor de persoon zelf of voor de omgeving en geeft een geneeskundige verklaring af. Op grond hiervan kan een IBS door de burgemeester worden afgegeven. als de normale procedure niet kan worden afgewacht. Is hiervan geen sprake, dus de normale procedure kan worden doorlopen, dan kan de rechter - indien aan de criteria voor oplegging is voldaan - een RM opleggen.  

Een gesloten afdeling ziet er niet veel anders uit dan een open afdeling. Het verschil zit hem naast de gesloten afdelingsdeur vooral in de personele bezetting, de aangeboden structuur en behandeling die vaak wat intensiever van aard is. Eventuele opgelegde beperkingen aan patiënten komen zoveel mogelijk in samenspraak tot stand en worden opgenomen in het individuele behandelplan.      

Forensische zorg

De forensische zorg is ingedeeld op basis van beveiligingsniveau en zorgintensiteit. In de forensische zorg wordt behandeling geboden in een beveiligde setting. Bekijk de factsheet forensische zorg (https://issuu.com/ggznederland/docs/ggz003_factsheet_forensische_zorg_w) voor de verschillende beveiligingsniveaus.

Vrijheden bij verlof

Voor alle gesloten afdelingen binnen de reguliere zorg geldt dat patiënten in beginsel kunnen beschikken over vrijheden buiten de afdeling. Bij een forensische titel hangt dit af van de titel en de fase van de behandeling. Bij het toekennen van vrijheden wordt altijd gekeken of dit past binnen de behandeling, hierbij is de veiligheid van de patiënt en de maatschappij een belangrijke voorwaarde. Het toekennen van vrijheden is een essentieel onderdeel van de behandeling, om de patiënt weer te laten resocialiseren en veilig te laten terugkeren in de samenleving. Dit gebeurt op basis van een professionele inschatting per patiënt, waarbij risico’s worden meegewogen. In de forensische psychiatrie wordt deze inschatting aangevuld met bijvoorbeeld risicotaxatie instrumenten. 

Wanneer een patiënt vrijwillig is opgenomen, al dan niet op een gesloten afdeling, bestaat er geen wettelijke grondslag hem daar tegen zijn zin te houden en kan hij ook weer vrijwillig vertrekken.  Alleen wanneer er sprake is van een IBS of RM in de reguliere psychiatrie en bij een aantal strafrechtelijke opnametitels in de forensische zorg, kan een patiënt tegen zijn zin in de instelling worden gehouden.

Ontslag uit de kliniek

De geneesheer-directeur verleent ontslag aan een patiënt op basis van de wet (Wet Bopz), als niet langer aan de criteria voor gedwongen opname is voldaan of de geldigheidsduur van de maatregel is afgelopen  en deze niet verlengd is, tenzij de patiënt vrijwillig wil blijven en dit gewenst is.

Binnen de forensische zorg is dit anders. Daar wordt bijvoorbeeld een behandeling op grond van een forensische titel opgelegd door de rechter voor een bepaalde tijd.

Bron: GGZ Nederland (https://www.ggznederland.nl/actueel/open-en-gesloten-opnames-in-de-geestelijke-gezondheidszorg)

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief die tweemaal per maand verschijnt dan iets voor jou! Opgeven van je mailadres is voldoende.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html)