“Mensen waren ontzettend bereid mee te denken”

Hoe een online platform bijdraagt aan de geestelijke gezondheidszorg

De gezondheidszorg is er om mensen te helpen die dat nodig hebben. Maar waar kun je als zorgverlener terecht wanneer je zelf een vraag hebt over een ingewikkelde kwestie? 

1SociaalDomein.nl is een online platform bedoeld voor iedereen die werkzaam is binnen het sociaal domein, van jeugdwerker tot wijkverpleegkundige en van psycholoog tot onderzoeker. Op de pagina ‘Vraag & Antwoord’ kunnen professionals vragen plaatsen die betrekking hebben op sociale kwesties. Jongsma vroeg zich onder andere af of iemand tips had voor de begeleiding van een laagbegaafde cliënt welke moeite had om zichzelf te houden aan het voornemen gezond te leven. Middels een slim algoritme legt het platform zo’n vraag voor aan gebruikers waarvan het vermoedt dat deze zinnige inbreng kunnen geven. 

Mattijn de Groot sprak met Klaas Jongsma, woonbegeleider voor mensen met psychiatrische of psychosociale problemen en tevens een van de gebruikers van 1SociaalDomein.nl.

Wat voor soort reacties komen er op een vraag bij het platform?
Toen Jongsma een vraag stelde op 1SociaalDomein.nl werd er diezelfde dag al door zes verschillende gebruikers gereageerd. Jongsma: “Dat vond ik sowieso heel leuk, dat mensen ontzettend bereid waren om mee te denken en ook echt heel erg uitgebreide reacties gaven. Het is leuk om te zien dat het leeft en dat mensen ook bereid zijn om je te helpen. Het waren behoorlijk gedetailleerde reacties en ook heel diverse reacties. Soms was de voorgestelde oplossing zelf niet direct dé oplossing, maar gaf het wel weer aanknopingspunten om het erover te hebben binnen het team.” Ik vraag Jongsma naar een voorbeeld van zo’n voorgestelde oplossing die ervoor zou moeten zorgen dat zijn laagbegaafde cliënt zich gaat houden aan het voornemen gezond te leven. “Iemand raadde het ‘Stippenplan Happy Health’ aan. Daar hebben we naar gekeken en het was eigenlijk een van de beste suggesties, maar iemand had bijvoorbeeld ook beschreven dat wanneer je een schema maakt [voor een laagbegaafd iemand], dat je daarin niet moet schrijven ‘een lepel suiker’, want wat is een lepel suiker? Dat kan een theelepel, koffielepel of soeplepel zijn, dus maak het zo concreet en zo duidelijk mogelijk. En maak het visueel aantrekkelijk. Ik weet nog dat we die tip uiteindelijk niet zozeer voor zijn voeding, maar wel voor het sporten hebben gebruikt. Zo wilde hij bijvoorbeeld gaan fitnessen, wandelen en fietsen. Al die activiteiten hebben we verwerkt in een duidelijk weekschema met plaatjes.”

Jongsma stelde ook een vraag over een cliënt met PTSS welke moeite had om afspraken na te komen, onder andere om op te dagen bij de verslavingszorg. Jongsma was specifiek benieuwd naar methodieken om erachter te komen waar het precies fout gaat tussen iemands intentie en het uitblijven van bijbehorend gedrag. Hoe gaat het nu met deze cliënt en heb je nog iets gehad aan de suggesties die volgden op jouw vraag? Jongsma: “Inmiddels is hij doorverwezen naar een andere organisatie. Bij hem bleef het een enorme uitdaging om binnen te komen. Eenmaal binnen beloofde hij, zeer overtuigend, op alle vlakken verbetering. Bij die gesprekken had ik iets aan de motiverende gesprekstechnieken en de socratische methode die mij beiden aangeraden werden via het platform. Wanneer hij bijvoorbeeld aangaf ‘Ik wil wel vaker naar buiten’ vroeg ik: ‘en dan?’ of ‘waarom?’ Wanneer hij daarop antwoorde dat hij daardoor minder op zijn kamer zou zitten, vroeg ik daar weer op door – enzovoort. Zo kom je telkens een stap dichter bij het onderliggende probleem.” Verder geeft Jongsma aan dat ook de tip om het tempo van de cliënt te volgen hem hielp: “Soms zit je als woonbegeleider al te denken in oplossingen, terwijl de cliënt zelf het probleem nog niet volledig inziet.”

Van gedachten wisselen
Jongsma geeft aan veel bewondering te hebben voor de kennis waar zijn collega’s en anderen die hij ontmoet binnen het sociaal domein over beschikken. Die kennis is echter niet voor iedereen zo vanzelfsprekend; hij neemt zichzelf als voorbeeld. “Ik ben in de sociale sector beland nadat ik 10 jaar geleden in een psychiatrische inrichting begon, als bijbaan. Ik studeerde integrale veiligheid, geen studie in deze richting. Juist daarom gaf 1SociaalDomein.nl mij veel nieuwe inzichten. 1SociaalDomein.nl is voor mensen zoals ik een handige vraagbaak. Zo ook over dingen die ik eigenlijk wel wist uit ervaring, maar waar ik me pas bewust van werd nadat ik er in de reacties over las: bijvoorbeeld dat je iemand met een laag IQ het beste kunt aanspreken in korte zinnen en in duidelijke taal.” Hij voegt daaraan toe: “Wat ik heel leuk vind is dat mensen uit allerlei functies reageren en daar vaak ook bijlagen aan toevoegen.” 

Jongsma geeft aan het fijn te vinden om van gedachten te wisselen met professionals uit het werkveld. “Dat kan natuurlijk ook binnen je eigen team, maar daar heb je er, in vergelijking, niet zoveel. Daar komt ook nog eens bij kijken dat het internet een bepaalde openheid geeft die je niet in ieder team kunt vinden. Idealiter werk je in een team waar je alles kunt bespreken – en ja, in mijn team kan dat eigenlijk ook wel, beide cliënten hebben we intern uitvoerig besproken, maar ik had ook een gevoel van ‘ik ga het eens breder rondvragen’. Er zitten op dat platform namelijk mensen met een grote diversiteit aan functies. Ook functies die je niet in de eigen organisatie hebt, en zeker niet zo binnen handbereik.”

Tenslotte vraag ik Jongsma wat hij nog graag te weten zou komen, bijvoorbeeld via 1SociaalDomein.nl. “Een van de grootste dilemma’s binnen de psychiatrie blijft dat cliënten vaak eigenlijk niet zo’n zin hebben in begeleiding. Je wilt de cliënt zoveel mogelijk regie geven en hem of haar ondersteunen in het nemen van zelfgekozen stappen, maar regelmatig vinden ze het wel best zo! Of hebben ze veel meer zin om drugs te gebruiken. Daarnaast zijn er de opdrachtgevers, zoals de gemeenten, die resultaten willen zien. Ik zou nog graag met andere professionals willen sparren over dat spanningsveld: aan de slag willen en moeten met een cliënt, terwijl deze daar zelf geen behoefte aan heeft.”

Lidmaatschap van het platform is volledig gratis, maar organisaties kunnen ervoor kiezen om tegen betaling een channel op te richten. Binnen zo’n kanaal is er bijvoorbeeld ruimte voor besloten werkgroepen, maar ook om publieke aankondigingen te doen over een aanstaande workshop of lezing. 1SociaalDomein.nl is opgericht door Valentijn Van Esch en gebouwd door Yard Internet, een bedrijf wat zich voor verschillende organisaties inzet op het gebied van digitale innovatie.