Mentaliteit van gelaten acceptatie naar actieve preventie

Over suïcide en suïcidepreventie

In dubbel opzicht moet het jaaroverzicht, in ieder geval waar het suïcide betreft, beginnen met psychiater Jan Mokkenstorm. De oprichter van 113 zelfmoordpreventie overleed op 11 juli aan de gevolgen van alvleesklierkanker. Op de site van 113 zelfmoordpreventie (https://www.113.nl/actueel/jan-mokkenstorm-overleden) wordt hij omschreven als een man met “één duidelijke missie: een land waarin niemand eenzaam of radeloos sterft door zelfmoord. Hij ging voor die missie niets uit de weg. Op inspirerende, doortastende, creatieve en volhardende wijze zette hij suïcidepreventie in Nederland duurzaam op de kaart en vestigde daarmee 113 als innovatieve zorgorganisatie.” Jan Mokkenstorm werd 57 jaar.

Enkele maanden voor zijn overlijden, op 8 maart, promoveert Mokkenstorm (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3713102/nieuws/mentaliteit_van_gelaten_acceptatie_van_zelfmoord_lijkt_om_te_slaan_naar_actieve_preventie.html), uiteraard met suïcide als hoofdonderwerp. In zijn proefschrift ‘On the road to zero suïcides’ concludeert hij dat er sprake is van een kantelpunt in het denken over suïcidepreventie. ”De mentaliteit van gelaten acceptatie van zelfmoord lijkt om te slaan naar een actieve preventie van zelfmoord. Sinds 2018 is het een speerpunt in het beleid van de regering en de ggz.” Aan die veranderde mentaliteit heeft hij zeker bijgedragen.

Dat Mokkenstorms conclusie lijkt te kloppen, blijkt onder andere uit de 9.000 handtekeningen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3730859/nieuws/meer_dan_7000_handtekeningen_onder_petitie_om_suicidepreventie_onderdeel_van_opleidingen_te_maken.html) die in september worden gezet onder een petitie om suïcidepreventie verplicht als lesstof op te nemen in de verschillende opleidingen voor hulpverlener. Dat dat nog niet gebeurd is, is natuurlijk ‘verbijsterend’, schrijft de  Ivonne van de Ven Stichting, de belangrijkste initiatiefnemer van de petitie.

Ook het advies om in het jaarlijkse jeugdgezondheidsonderzoek van de GGD naar suïcidale gedachten te vragen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3738773/nieuws/vraag_in_het_jaarlijkse_jeugdgezondheidsonderzoek_van_de_ggd_naar_suicidale_gedachten.html), bevestigt de stelling van Mokkenstorm. Erik Jan de Wilde, expert bij het Nederlands Jeugdinstituut, pleit daarvoor in aanloop naar het algemeen overleg over suïcidepreventie op 17 oktober in de Tweede Kamer.

Ondertussen is er, na een jarenlange stijging, gelukkig weer een afnemende trend in het aantal suïcides te bespeuren. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3732084/nieuws/wereldwijd_minder_zelfdodingen_maar_preventie_is_nog_steeds_hoognodig.html)(WHO) is de noodzaak tot preventie echter nog volop aanwezig, want jaarlijks plegen wereldwijd nog 800.000 mensen zelfmoord en slechts 38 landen hebben een nationale preventieplan tegen  suïcide.

Ook in Nederland (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3725027/nieuws/aantal_suicides_nam_in_2018_met_bijna_vijf_procent_af.html) is deze trend zichtbaar: in 2018 daalt het aantal zelfdodingen met bijna 5 procent tot 1 829, wat betekent dat er 88 mensen minder suïcide pleegden dan in 2017. Friesland en Groningen tellen relatief meer zelfdodingen dan anderen provincies, maar een brede campagne in Friesland (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3731612/nieuws/aantal_sucides_in_friesland_daalt_na_brede_campagne.html) zorgt er voor dat het aantal zelfdodingen ook daar enigszins afneemt.
Ook op het spoor neemt het aantal suïcides af (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3713520/nieuws/aantal_suicides_op_het_spoor_is_in_2018_afgenomen.html). Volgens ProRail en de NS door de actieve preventiemaatregelen. Preventie loont, zo blijkt.

Ondertussen ontstaat er verwarring onder veel betrokkenen, als in september bekend wordt dat ‘nummer 113’ niet onder 113 bereikbaar (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3734594/nieuws/misverstanden_over_niet_bestaan_van_noodnummer_113_moet_zijn_0900-0113.html) blijkt te zijn. Het goede nummer is 0900-0113, maar veel hulpverleners, cliënten en politiemensen weten dat helemaal niet. Het kabinet belooft het op te lossen (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3739040/nieuws/kabinet_wil_telefoonnummer_1-1-3_voor_sucidepreventie_beschikbaar_maken.html), maar het probleem blijkt weerbarstiger dan het lijkt. Pas in maart 2020 (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3747249/nieuws/113_zelfmoordpreventie_in_maart_te_bereiken_op_113.html) zal 113 ook telefonisch onder 113 bereikbaar zijn.

Aan het einde van het jaar komt het Trimbos-instituut (in samenwerking met ProRail en de NS) met de conclusies van een onderzoek hoe de meldtekst ’Aanrijding met een persoon’ (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3749123/nieuws/ns_zoekt_alternatief_voor_meldtekst_aanrijding_met_een_persoon.html?page=1#!newsReaction) wordt ontvangen door het publiek. Volgens de onderzoekers roept de meldtekst ’Inzet van hulpdiensten’ minder associaties op met suïcide én minder boosheid ten opzichte van de aangereden persoon. De meldtekst ’Inzet van hulpdiensten’ is daarom vanuit suïcidepreventie wenselijker, schrijven de onderzoekers.