Kindermishandeling en verwaarlozing hebben verschillende effecten op brein

Kindermishandeling en verwaarlozing kunnen beide leiden tot posttraumatische stressstoornis (PTSS). Wel zijn de effecten van ervaren verwaarlozing en ervaring mishandeling op het brein verschillend. Dat concludeert Lisa van den Berg in haar promotieonderzoek, waarop zij vorige maand promoveerde.

The Impact of Trauma

Het proefschrift van Van de berg heeft als de titel ‘The Impact of Trauma’ en is een breed opgezette studie naar de gevolgen van trauma. De Leidse onderzoeker zoomde in op de rol van het brein in de overdracht van kindermishandeling tussen generaties. De studie had een grote uitdaging: naast de deelnemers werden ook ouders, kinderen en partners gevraagd deel te nemen en in de horizontale lijn nog de volwassen broers, zussen en hun kinderen. In totaal deden er 395 deelnemers uit 63 families mee: van 7 tot 88 jaar.

Onderzoeken met behulp van fmri-scanner

De deelnemers kwamen in verschillende samenstellingen naar het lab van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hier vulden ze verschillende vragenlijsten in en deden ze verschillende computer- en interactietaken met hun familieleden. Bovendien ging iets minder dan de helft (180 deelnemers) in de fmri-scanner waar hun hersenactiviteit in rust en gedurende taken werd gemeten. Een van de taken was om een virtueel balspel te spelen waarin virtuele tegenstanders de deelnemer buitensloten. In het balspel maakte het uit of de andere spelers familieleden of onbekenden waren; de gevolgen van buitensluiten reikten verder dan de familie-context. De reactie in de hersenen bleek echter geen verklarend mechanisme voor intergenerationele overdracht van kindermishandeling.

Gevolgen voor volume hippocampus

Naast deze computertaken bestudeerde Van den Berg het volume van de hippocampus, een belangrijk hersengebied. Het ligt aan de voorkant van de temporaalkwab en is in beide hersenhelften aanwezig. De hippocampus speelt een belangrijke rol bij stressreactie en de opslag van informatie en herinneringen in het geheugen. De vraag van Van den Berg was: ‘hangen volumeverschillen samen met meegemaakte kindermishandeling en mishandelend gedrag?’ Haar bevindingen wezen uit dat meegemaakte mishandeling bij mannen duidelijk samenhing met een kleiner volume van de hippocampus, met name in de rechterhelft. Bij vrouwen was er geen significant verschil. Ook was er geen relatie tussen hippocampaal volume en mishandelend of verwaarlozend gedrag.

PTSS en niet-A1 gebeurtenissen

Kindermishandeling kan leiden tot PTSS-klachten, maar niet alle vormen van mishandeling vallen onder de DSM-criteria voor Posttraumatische Stressstoornis (PTSS). Denk aan emotionele mishandeling en verwaarlozing. Het zogenoemde A1-criterium zegt namelijk dat de diagnose past gesteld kan worden als je bent blootgesteld aan ‘een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld.’ Bekend is echter dat mensen ook last van PTSS kunnen hebben als zij stressvolle gebeurtenissen (niet-A1) hebben meegemaakt. Van den Berg onderzocht of deze klachten verschillen in ernst, aard en prevalentie (voorkomen). Daarvoor keek ze naar data van 1433 deelnemers aan de Nederlandse Studie naar Depressie en Angst (NESDA).

Klachten even ernstig tot ernstiger na niet-A gebeurtenis

In een vragenlijst vulden deze deelnemers in wat de vervelendste gebeurtenis is die ze ooit hadden gemaakt. En die werden vervolgens onderverdeeld in twee groepen: A1 en niet-A1. Uitkomst was dat PTSS-klachten na een zogenoemde stressvolle gebeurtenis even ernstig óf zelfs ernstiger waren dan na na een officiële A1-gebeurtenis. 86% had last van dwanggedachten (intrusies), vermijding en/of verhoogde spanning, tegenover 50% bij mensen die een traumatische gebeurtenis hadden meegemaakt. ‘Aan de hand van deze resultaten adviseren wij clinici om meer aandacht te besteden aan PTSS-symptoomprofielen in plaats van de strikte definitie van het A1 criterium uit de DSM aan te houden”, schrijft Van den Berg in het proefschrift.

Bron

Berg, L.J.M Van Den (2021). The impact of trauma: a focus on the neural correlates of intergenerational transmission of child maltreatment. (Doctoral Thesis, Universiteit Leiden, Nederland). (https://scholarlypublications.universiteitleiden.nl/handle/1887/3191986?solr_nav%5Bid%5D=0b885809484fdee4e9d7&solr_nav%5Bpage%5D=0&solr_nav%5Boffset%5D=0.), via NedKad (https://nedkad.nl/nieuws/kindermishandeling-en-de-effecten-op-het-brein/)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).