Jim van Os over het ‘wicked problem’ van de ggz

Tijdens de Dies Natalis (’geboortedag’) van de Universiteit Utrecht, met dit jaar als thema Curious Collaborations, verzorgde Jim van Os, hoogleraar psychiatrie van het UMC Utrecht en voorstander van nieuwe vormen van samenwerking, dit jaar de lezing.

Volgens van Os is de geestelijke gezondheidszorg volledig vastgelopen. In de GGZ-instellingen zijn er groeiende wachtlijsten, steeds meer gedwongen opnamen en is de hulp moeilijk toegankelijk voor mensen die het hard nodig hebben. Het probleem los je volgens Van Os niet op door het beter managen van capaciteit in de GGZ. Het gaat om fundamentelere vragen: wat is psychisch lijden eigenlijk; waar komt het vandaan; wat is eraan te doen en hoe organiseer je het zorgsysteem?

In zijn zoektocht naar antwoorden neemt Van Os tijdens de Dies Natalis-lezing zijn toehoorders mee langs verschillende vakgebieden, en vertelt hij over radicaal nieuwe vormen van samenwerking die dit jaar van start gaan, sámen met patiënten en verzekeraars.

Van Os: ”Kun je het wicked problem van de ggz oplossen als je er een open science benadering op los laat? Dit is wat we de laatste tien jaar verkend hebben. Het resultaat was verbluffend. En, belangrijker: het heeft een paradigmaverandering en concrete, disruptieve ggz-experimenten in gang gezet.”
Zo passeren vragen en inzichten uit de filosofie, de sociologie, de economie, de antropologie, de meta-research, de complexiteitswetenschappen en de sociale geografie de revue en de consequenties daarvan voor de ggz.

Uiteraard passeert ook de wetenschap van de patiënten zelf: ”Patiënt engagement is de wetenschap van de ervaringskennis en de ervaringsdeskundigheid, ontwikkeld door de mensen die psychisch lijden geleefd en overleefd hebben. Volgens de ervaringskennis is psychisch lijden te beschouwen als het begin van een persoonlijk existentieel leerproces.”

Aan de hand van Lina, een 19-jarige vluchtelinge uit Somalië met een traumatisch verleden, schetst Van Os hoe het volgens hem ook kan. Lina hoort stemmen die haar heftige verwijten maken. De stemmen instrueren haar er met niemand over te praten. Van Os laat zien wat er zou kunnen werken: keuze, laagdrempelige anonieme publieke ggz, inzet van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid, flexibele improviserende werkwijze van de ggz-specialist, geen diagnostische medicalisering, cocreatie en elkaar bijstaan in het ecosysteem, en mogelijkheid van spirituele duiding – in een evidence-based kader.

Lees hier de volledige lezing van Jim van Os (PDF) (https://www.uu.nl/sites/default/files/UU-DiesNatalis2022-Diesrede-JimvanOs-NL.pdf).

Bekijk hier de lezing op Youtube (https://www.youtube.com/watch?v=jjubdq_JhK0).

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).