De complexiteit van stress: er is geen universele oplossing

Stress is een complex proces. Stress houdt een mens staande in moeilijke situaties, maar te veel stress of langdurige stress is niet goed. Psychiater Christiaan Vinkers is de eerste klinische hoogleraar Stress en veerkracht in Nederland. Hij pleit ervoor om stress in de spreekkamer centraal te stellen, met het aanmaken van persoonlijke stressprofielen en oplossingen op maat bij te hoge stress. Op donderdag 14 april sprak hij zijn oratie uit.

Stress is het proces waarmee we ons staande proberen te houden in een vaak uitdagende en onvoorspelbare omgeving. De negatieve kanten van teveel stress spelen in veel psychiatrische diagnoses een rol. Maar ook op lichamelijke aandoeningen als diabetes, hart- en vaatziekten en auto-immuunaandoeningen heeft stress een negatieve invloed. Stress is dus zeker niet het exclusieve terrein van de psychiater. Vinkers: ”Om stress te begrijpen is het noodzakelijk dat wetenschappelijke vakgebieden samenwerken. Ik denk dat het ontwarren van de manier waarop stress tot ontregeling en ziekte bij de mens leidt aanknopingspunten biedt voor de hele geneeskunde.”

Stressdynamica

Ons vermogen om dynamisch te reageren op stress – qua emoties, gedrag, fysiologie of (neuro)biologie – zorgt dat iemand niet uit balans raakt. Kennis over deze ‘stressdynamica’ is ook de sleutel om te begrijpen wanneer stress teveel wordt voor een mens. Verlies van die dynamische reactie is een rode vlag die aangeeft dat iemand uit balans dreigt te raken, soms al voordat iemand het zelf doorheeft. Vinkers: “Het gaat om verlies aan veerkracht. Het terugveren gaat niet meer goed.. Balans is geen rigide toestand, integendeel: het is een dynamisch evenwicht dat voortdurend onder enige druk staat en aan verandering onderhevig is.”

Uniek stressprofiel

Vinkers introduceert de term ‘homeodynamica’: het dynamische evenwicht rondom stress dat voortdurend verandert, afhankelijk van iemands context: welke stress is er, op welk moment, en door welke gebeurtenis? Ieder mens heeft een eigen uniek stressprofiel. Dit stressprofiel is dynamisch en verandert gedurende ons leven, gevormd door wat we meemaken en leren. Vinkers: ”Context is dus essentieel om te begrijpen waar het mis gaat door stress. Wat er nodig is om stress bij iemand tegen te gaan vergt een grondige en persoonlijke analyse. Dat is ook de complexiteit van stress: er is geen universele oplossing, hoe graag we dat ook willen. Maar inzicht in stress biedt aanknopingspunten in de hele geneeskunde om te begrijpen wie er lichamelijk en geestelijk ontregelt, en wie niet. Stress zou daarom centraal in de spreekkamer moeten staan. Met een persoonlijke analyse en aanpak is te bespreken hoe stress voorkomen en verminderd kan worden.”

Bron: Amsterdam UMC (https://www.amsterdamumc.org/nl/vandaag/stel-stress-centraal-in-spreekkamer.htm)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).