Over de ontwikkeling van slaap en depressie bij adolescenten

De laatste jaren neemt het bewijs toe dat slaapproblemen een oorzaak kunnen zijn van depressies. Dat is tegengesteld aan de eerdere veronderstelling dat slaapproblemen een gevolg of symptoom van een depressie zijn. Onderzoeken naar slaapstoornissen en depressie werden dan ook vaak afzonderlijk uitgevoerd.

In een review, recent gepubliceerd in Nature Reviews Psychology (https://www.nature.com/articles/s44159-022-00074-8), voegen wetenschappers van de Flinders University in Australië daar een nieuw hoofdstuk aan toe. Zij beschrijven hoe de combinatie van (slaap-)biologie en psychologie adolescenten op unieke wijze vatbaar maakt voor het ontwikkelen van een depressie bij adolescenten.

Volgens de onderzoekers zijn een vertraagd circadiaans ritme, een beperkte slaapduur en een grotere kans op negatief denken terwijl je probeert in slaap te vallen allemaal factoren die bijdragen aan een depressie: ”Adolescenten zijn de meest chronisch slaapbeperkte subpopulatie in de menselijke ontwikkeling, zowel in westerse als oosterse samenlevingen. Uit onderzoeksresultaten van over de hele wereld wijzen er op dat ze te laat en te weinig slapen.”

De onderzoekers komen tot de conclusie dat een combinatie van veranderingen tijdens de ontwikkeling in de biologische systemen die het slapen en waken gedurende deze tijd in het leven van mensen beheersen, mogelijke oorzaken zijn van een depressie. En dus niet zozeer het gebruik van technologische apparaten in de avond.

Drie oorzaken

Volgens de onderzoekers is de eerste factor een langzamere opbouw van slaperigheid gedurende de dag. Dat vertraagt het begin van de slaap bij oudere adolescenten. Hoewel tieners later in slaap vallen, blijven de schooltijden vroeg, waardoor het voor jongeren moeilijk is om een optimale slaap van 9,3 uur te bereiken. Dat slaaptekort verhoogt op zijn beurt depressiesymptomen.

Daarnaast wordt de moeilijkheid om in slaap te vallen verergerd door een vertraging in de timing van het circadiane ritme (ook wel het 24-uursritme), die optreedt tijdens de ontwikkeling van adolescenten. Het hebben van een ’laat-ingestelde’ biologische klok wordt consequent geassocieerd met een verhoogd risico op depressie.

Deze fysiologisch gedreven veranderingen in de slaap bieden de mogelijkheid voor een derde factor die naar een depressie kan leiden, meer psychologisch van aard: de mogelijkheid voor herhaald negatief denken tijdens het in slaap (willen) vallen (zorgen en herkauwen). Dat houdt weer verband met hogere niveaus van depressie bij adolescenten.”

Interventies

Evidence-based slaapinterventies - waaronder lichttherapie, het gebruik van melatonine en technieken voor cognitieve gedragstherapie – zouden een nieuwe manier kunnen zijn om depressieve symptomen bij jonge mensen te verminderen.

Verder onderzoek naar de rol van slaap bij depressies kan volgens de onderzoekers ook helpen om effectievere preventiemethoden te ontwikkelen, zodat bij het begin van depressie geïntervenieerd kan worden, denken de onderzoekers. Ook zouden scholen slaapeducatie in hun lesstof kunnen opnemen om de mentale gezondheid van jonge mensen op deze kwetsbare leeftijd te ondersteunen.
Aangezien onderliggende biologische en fysiologische factoren aanzienlijk bijdragen aan het ontstaan van depressies, kan basiskennis over slaap en wat er gebeurt tijdens de slaap in de adolescentie jongeren helpen hun slaap beter te begrijpen en te beheersen.

Ook de ouders hebben een verantwoordelijkheid: gezinnen zouden de slaap van tieners en de geestelijke gezondheid kunnen ondersteunen door grenzen te stellen rond bedtijden op uitgaansavonden. Scholen zouden leerlingen kunnen toestaan om om 8.30 uur of later met lessen te beginnen en geen buitenschoolse activiteiten te plannen vóór school.

Lees ook het volledige (Engelstalige) artikel (https://www.nature.com/articles/s44159-022-00074-8).

Lees hier onze eerdere artikelen over slaap (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/slaap)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).