Twee wijken in Maastricht werken zonder ggz-wachtlijst

In gemeente Maastricht worden in twee wijken inwoners met psychische en sociale problematiek drempelloos geholpen naar de toegang tot hulp en ondersteuning. Ook als deze hulp binnen verschillende domeinen valt. In de praktijk betekent dit niet het zoveelste intakegesprek, maar het gelijktijdig oppakken van vragen. Hiervoor werken twee huisartsenpraktijken, de ggz, het sociaal domein en ervaringsdeskundigen intensief samen. Onder de noemer De Nieuwe GGZ (DNG). Movisie schrijft er over (https://www.movisie.nl/artikel/wachtlijst-komen-mag-nooit-uitkomst-zijn).

Hoe komen mensen met vragen over deze verschillende domeinen bij DNG terecht? Huisarts Priska Israel: ‘De meeste mensen met psychische problemen komen eerst bij de huisarts. Afhankelijk van de complexiteit, of dat vragen op meerdere levensdomeinen spelen, maak ik een afweging of verwijzing naar DNG nodig is. DNG is er voor alle doorverwijzingen naar GGZ, ernstige of lichtere psychische problematiek.’ Vervolgens vindt een vraagverkenning plaats: de Herstel Ondersteunende Consult (HOC). Tijdens deze intake is meestal een hulpverlener van het sociaal team aanwezig en een ervaringsdeskundige, en iemand uit het FACT-team (specialistische GGZ) of de basis GGZ. Medewerkers die zowel in het DNG als sociaal team werken zijn op locatie aanwezig in de wijk. Het komt voor dat mensen ook hier gesignaleerd worden, zelf opbellen of via de website contact opnemen. 

Samenwerking tussen verschillende disciplines 

Elke maandagochtend neemt het DNG-team, met daarin vertegenwoordiging vanuit de verschillende domeinen, gezamenlijk de verwijzingen van de huisarts en het sociaal team door en bepalen ze welke hulpverleners aansluiten bij de intake. Ze bekijken welke problemen spelen en op welke levensdomeinen. Zo zitten direct de juiste mensen aan tafel en kunnen ook de sociale problemen snel worden opgepakt. Het uitgangspunt is dat de intake binnen twee weken plaatsvindt, om vervolgens in de daaropvolgende twee weken het hulpverleningstraject te starten. In de verdere behandeling blijven ze afstemmen en kijken ze regelmatig of het nodig is om een hulpverlener vanuit een ander domein te laten instromen. Verschillende disciplines en kennis zijn vertegenwoordigd in het DNG. Dit leidt tot veel gecombineerde behandelingen.

Samen problemen oplossen 

De hulpverleners uit het DNG-team hebben regelmatig voortgangsoverleggen om te bespreken of de hulpverlening goed aansluit. ‘We putten steeds opnieuw uit de kennis van onze collega’s op andere domeinen. Bijvoorbeeld als sprake is van een depressiebehandeling, maar gaandeweg blijkt dat de oplossing deels ligt in het oplossen van schulden of sociale problematiek, dan breng je deze casuïstiek opnieuw in. Gezamenlijk nemen we verantwoordelijkheid’, aldus Leon van der Cruijsen, teamcoach DNG-team en FACT-team. Ook spreken ze elkaar tijdens het wekelijks Multidisciplinaire overleg (MDO) en zoeken ze elkaar geregeld op, bijvoorbeeld voor consultatie.

Procesbegeleider wijkteam en teamcoach DNG-team Mischa Deusings vertelt hier meer over: ‘We hebben elkaars telefoonnummer en appen onderling. De kracht zit hem in het snel kunnen vinden van elkaar bij twijfel, bereid zijn om samen problemen op te lossen en te weten waar ieders kwaliteiten liggen.’ De ervaringsdeskundigen geven zelf aan of een casus goed bij hen past. Zij leveren een waardevolle bijdrage door hun andere kijk op vragen. Ervaringsdeskundige Chantal Welling: ‘We moeten niet alles medicaliseren. Verdriet kan heel rauw zijn, dat hoort soms bij het leven. Daarnaast kijken we naar iemands krachten, het moet niet alleen over de kwetsbaarheden gaan.’

Positieve gezondheid  

De intake is opgebouwd vanuit de vier vragen van Jim van Os (https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/psychiater-jim-van-os-labels-zijn-niet-meer-van-deze-tijd/#:~:text=Volgens%20Jim%20van%20Os%20kun,naartoe%20%2F%20wat%20zijn%20je%20doelen%3F) en verweven met de werkwijze van Positieve Gezondheid. Het hele DNG-team werkt volgens dit gedachtengoed, wat uitgaat van wat iemand wél kan. Huisarts Israel: ‘We kijken nu naar wat het beste is voor een cliënt, in plaats van direct te zoeken naar een diagnose. De attitude is veranderd.’ Dit betekent niet uitgaan van ziekte, maar focussen op gezondheid. Werken vanuit een nieuw gedachtengoed vergt wel een verandering in grondhouding van professionals. De teamcoaches geven aan dat dit proces veel aandacht vraagt. Deusings: ‘Het is nodig om de tijd te nemen veranderingen te verankeren. Het is een proces dat zich niet altijd laat dwingen. Hiervoor is uithoudingsvermogen en geduld noodzakelijk.’

Geen wachtlijsten 

Korte lijnen, nauwe samenwerking met de huisarts, een betere achterdeur, werken vanuit positieve gezondheid en geen wachtlijsten, dat zijn volgens het team de succesfactoren. DNG-teamcoach Van der Cruijsen: ‘Het lukt ons om antwoorden te vinden die minder gebruik maken van de specialistische GGZ of minder langdurig. Hierdoor zijn er 25 tot 30% minder verwijzingen naar de specialistische GGZ gegaan. Door de inzet van het sociaal team demedicaliseren we de zorg voor een belangrijk deel. Daarmee kunnen we ook goedkopere zorg leveren. Daarnaast, zoals Philippe Delespaul treffend aangeeft, is vanuit het perspectief van de cliënt geen enkele behandeling in de psychiatrie het lange wachten waard. Er zijn altijd alternatieven, daar kijken we samen met de cliënt naar. Gezamenlijk hebben we afgesproken géén wachtlijsten te hebben binnen de DNG. Dit doen we door het meest passende beschikbare aanbod voor een cliënt te zoeken. Door het goede contact met de huisarts creëren we een betere achterdeur en kunnen we sneller op- en afschalen. De huisarts kan ons altijd bellen wanneer blijkt dat er (tijdelijk) meer ondersteuning nodig is. Hiervoor is geen nieuw intakegesprek nodig.’ Dit vraagt om samen uitproberen en elkaar vertrouwen. Huisarts Israel licht toe: ‘Door de nauwe samenwerking zijn wij, huisartsen, eerder bereid om stabiele cliënten met toch ernstige psychische problematiek terug te nemen van de GGZ. Omdat we erop kunnen vertrouwen dat zij bij crisis weer worden opgevangen. Het op- en afschalen in de samenwerkingsketen verloopt zo soepeler.’

Succesfactoren volgens cliënten 

 ‘Cliënten geven aan dat er naar ze geluisterd wordt en samen besloten wordt welke stappen er gezet gaan worden’, aldus DNG-teamcoach Deusings. Ervaringsdeskundige Welling vult aan: ‘Het vertrouwen dat mensen in zichzelf hebben lijkt terug te komen, doordat we altijd ingaan op de hulpvraag en zo goed mogelijk daarop proberen aan te sluiten. Dit heeft helemaal een groot effect als ze in het verleden gehoord hebben dat er niks meer voor ze gedaan kon worden. Het is dan extra waardevol dat wij vertrouwen hebben in de mensen, een luisterend oor bieden en herstel ondersteunend werken.’

Financiële uitdagingen  

Niet geheel verrassend is uiteindelijk financiering de bottleneck. DNG-teamcoach Van der Cruijsen: ‘Het lastige is dat we ruimte moeten zoeken voor dingen die niet vergoed worden. In het huidige zorgsysteem is deze manier van werken eigenlijk onbetaalbaar. In de loop van de tijd hebben we een ontzettend verzuilde organisatie en gezondheidszorg opgebouwd.’ Ook het medicaliseren, de behoefte aan labels in onze maatschappij en de grondhouding van professionals zorgen voor een uitdaging. Mensen zijn gewend om vanuit een bepaalde structuur te werken. Volgens het team is dit niet iets wat je zomaar verandert.  

Daarnaast vragen sommige dingen nog aandacht, zoals een gezamenlijk dossier dat geraadpleegd kan worden op het moment dat zich een crisissituatie voordoet. ‘Dit speelt bijvoorbeeld bij een DNG-cliënt waarvan we gezamenlijk beslissen dat we gaan inzetten op ondersteuning vanuit ervaringsdeskundigheid en het sociaal domein. Wanneer deze persoon in crisis is, dan is er geen toegankelijk ggz-dossier voor de crisisdienst.’

Blik op de toekomst  

Zolang de randvoorwaarden niet goed op orde zijn zal dit initiatief niet snel uitbreiden. Samenwerken kost tijd en organisaties moeten bereid zijn daar gezamenlijk in te investeren. Het gezamenlijke overleg levert meer gerichte en onderbouwde verwijzingen op, maar wordt tegelijkertijd niet vergoed. Doordat de samenwerkingspartners naar de huisartsenpraktijk toekomen, bespaart dat huisartsen reistijd. Mogelijk is in andere wijken een lichte versie van deze samenwerking ook voldoende. De twee wijken, waarin de huisartspraktijken zich bevinden en waar dit nu wordt uitgevoerd zijn wijken waarin ernstige psychiatrische aandoeningen relatief vaker voorkomen. Ook de werkloosheid, het aantal beschikkingen op individuele begeleiding en jeugdzorg én WW-uitkeringen liggen hier hoger dan gemiddeld.  

Het DNG-team is trots op deze manier van werken, schrijft Movisie. Gezamenlijk en breed, vanuit verschillende perspectieven en domeinen, kijken zij naar wat er speelt. Ze sluiten aan bij de wens van de cliënt en doen wat nodig is. Zo kunnen ze geïntegreerde hulp bieden. Deze aanpak verdient navolging. Wil je meer weten over deze werkwijze en resultaten? Bekijk dan de website: Blauwe GGZ — Blauwe Zorg.

Verbetertraject Toegang

In Verbetertraject Toegang (https://www.movisie.nl/toegang) werken gemeenten, maatschappelijke organisaties en inwoners samen aan een merkbaar verbeterde toegang tot ondersteuning in het sociaal domein. Als onderdeel van dit verbetertraject gaan MIND en Movisie samen op zoek naar goede initiatieven, die zich bewegen op de scheidslijn tussen het sociaal domein en de GGZ. Lees hier meer artikelen van Movisie over Toegang en GGZ (https://www.movisie.nl/toegang-ggz)

[url|https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/wachtlijstenLees hier eerdere artikelen over de wachtlijsten in de ggz|ext]

Lees hier eerdere artikelen over het sociaal domein en de ggz (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/sociaaldomein)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).