Personeelskosten in de ggz zijn in vijftien jaar tijd verdubbeld

De gezamenlijke kosten voor de ziekenhuiszorg in Nederland (gemeten in omzet) zijn het afgelopen decennium met meer dan 55% gestegen en opgelopen tot € 35 miljard euro. Ook de komende jaren zal de stijging fors blijven: in 2026 zijn de kosten voor de samenleving opgelopen tot € 42,4 miljard. Dat betekent bijna een verdubbeling in 15 jaar tijd.
In de care (ouderenzorg, thuiszorg, gehandicaptenzorg en GGZ) is de omzet in de afgelopen tien jaar met gemiddeld 29% veel minder hard gestegen. Ook de komende 5 jaar nemen de kosten iets gematigder toe, met uitzondering van de ouderenzorg, waar een flinke stijging is te zien met een totaal prijskaartje oplopend tot bijna € 30 miljard in 2026.
Dat voorspelt Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, op basis van de financiële cijfers en jaarverslagen van bijna 1.500 zorgorganisaties over de periode 2012 tot en met 2021. Ook is gebruik gemaakt van recente impactstudies naar inkoopkosten voor de zorg, uitgevoerd door Intrakoop in opdracht van de brancheorganisaties NVZ, ActiZ en VGN.

Niet alleen de omzet van de vier grote zorgsectoren is flink toegenomen. De bedrijfslasten (kosten) stegen gemiddeld ook fors, waardoor het rendement van zorgorganisaties vaak marginaal is. Vooral in de ziekenhuizen is de afgelopen 10 jaar een dalende trend te zien met in 2021 nog slechts een nettoresultaat van 1,4% op sectorniveau. Organisaties in de care doen het de laatste jaren juist iets beter, maar ook daar is het rendement met een gemiddelde winst van net iets boven de 2% zeer beperkt. Al met al betekenen de lage rendementen dat ook de investeringen in bijvoorbeeld vastgoed, apparatuur of innovaties, die zorgorganisaties kunnen doen, niet erg groot zijn.
Vooral in de GGZ loopt de investeringsruimte hard terug: van € 700 miljoen in 2012 naar € 300 miljoen vorig jaar. Daarbij speelt de grote verschuiving van het aantal behandelingen van intramuraal naar extramuraal ook een belangrijke rol, waardoor GGZ-instellingen veel vastgoed hebben afgestoten.

Inkoopkosten van stabiel naar grote piek

Opvallend is dat in alle vier grote zorgsectoren wordt verwacht dat de inkoopkosten de komende jaren explosief gaan stijgen. Vooral ziekenhuizen en de ouderenzorg voorzien de komende 5 jaar kostenstijgingen oplopend tot 60%. Een opvallende trendbreuk omdat het aandeel inkoopkosten als onderdeel van de totale bedrijfslasten in de afgelopen 10 jaar juist vrij stabiel is gebleven met percentages van rond de 30% voor de care en rond de 35 tot 37% voor de ziekenhuizen. Bij de inkoopkosten gaat het om de totale kosten van alles wat zorgorganisaties inkopen: van medicijnen tot voeding en van energie tot ICT. Uit impactstudies die Intrakoop heeft uitgevoerd in samenwerking met de brancheorganisaties NVZ, ActiZ en VGN, blijkt dat zorgorganisaties vooral worden geconfronteerd met hogere kosten voor onder andere energie, maar ook voor voedingsmiddelen, vervoersmiddelen en inhuur van personeel.

Personeelskosten GGZ en VVT verdubbelen

Uit het onderzoek van Intrakoop blijkt verder dat de stijgende personeelskosten ook een belangrijke aanjager zijn van de (grote) kostenstijgingen in de zorg. In zowel de cure als de care zijn de laatste jaren deze kosten flink toegenomen tot bijna € 19 miljard in 2021 voor de ziekenhuizen en ruim € 33 miljard voor de care. Onder meer door de flinke loonstijgingen in de nieuwe CAO’s zal deze stijging de komende jaren verder doorzetten. In de GGZ, maar in ook de ouderenzorg (verpleeghuizen en thuiszorg) zijn de personeelskosten in 2026 volgens de huidige prognoses met meer dan 100% gestegen ten opzichte van 15 jaar geleden.
Daarbij speelt de inhuur van flexibel personeel (personeel niet in loondienst) ook een steeds grotere rol. Door de krapte op de arbeidsmarkt en het hoge ziekteverzuim moeten zorgorganisaties vaak noodgedwongen gebruik maken van (duurdere) ZZP’ers en uitzendkrachten om de roosters rond te krijgen. Bij GGZ-instellingen en in de ouderenzorg is het aandeel van personeel niet in loondienst (als onderdeel van de personeelskosten) inmiddels opgelopen tot bijna 10%. In de ziekenhuizen groeit dit aandeel ook, maar is het met ruim 5% een stuk geringer. In de care is het gemiddelde ziekteverzuim ook hoger met 8,4% in de ouderenzorg, 7,7% in de GGZ, 7,1% in de gehandicaptenzorg tegenover 5,8% in de ziekenhuizen. Het ziekteverzuim is vooral in de afgelopen twee coronajaren flink opgelopen.

Solvabiliteit goed op orde

Veel zorgorganisaties hebben de afgelopen jaren veel gedaan om te zorgen voor reserves om eventuele financiële tegenvallers op te vangen. Ondanks de coronacrisis in 2020, 2021 en 2022 is het weerstandsvermogen (gemeten in solvabiliteitsratio) zorgbreed toegenomen, waardoor er over de hele linie gezonde buffers zijn. Vooral instellingen in de gehandicaptenzorg houden hoge reserves aan met een ratio van 32,4%, gevolgd door de ouderenzorg met 29,2%, ziekenhuizen met 27% en de GGZ met 24,2%.

De jaarverslagenanalyse is uitgevoerd op basis van 1.471 jaarverslagen van zorgorganisaties met een omzet vanaf € 1 miljoen (106 ziekenhuizen, 542 VVT-organisaties, 603 GGZ-instellingen en 220 organisaties in de gehandicaptenzorg. Bij de inkoopkosten is gebruik gemaakt van de impactstudies die door Intrakoop zijn uitgevoerd in samenwerking met de brancheorganisaties NVZ, ActiZ en VGN).

Download de Intrakoop Factsheet Gezondheidszorg 2012-2021 (https://www.intrakoop.nl/nieuws/details/2023/02/07/zorgkosten-stijgen-komende-jaren-explosief)

Bron: Persbericht Intrakoop

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).