Zeg me waarom? Nabestaanden over de impact van zelfdoding

Judith de Roos recenseert het boek van Marjan Spelbrink en Emilio Veendorp

In het boek ‘zeg me waarom?’ zijn 14 ervaringsverhalen te lezen van mensen die iemand verloren hebben aan zelfdoding. Het zijn aangrijpende verhalen over mensen van diverse leeftijden; een tiener, student, een zeiler, een vader, een ouder persoon, een moeder van een jong kind. In ieder verhaal maken we kennis met de persoon die ging, we lezen over zijn leven, zijn plannen, en hoe de persoon in het leven stond. De nabestaanden lijken allemaal de behoefte te hebben om woorden te geven aan de laatste dagen vooraf. Woorden ook voor het moment dat het gebeurde, waar ze toen waren en wat er door ze heen ging. Ook vertellen ze hoe ze het vervolgens hebben opgepakt, hoe ze doorgegaan zijn met leven.

De verhalen zijn verschillend, soms lijkt de zelfdoding uit het niets te komen en te staan voor een ongepland, impulsief besluit. Soms ook ging er meer aan vooraf, rotweken, maanden of zelfs jaren. Spelbrink schrijft op een toegankelijke manier. Na ieder verhaal, waar verschillende familieleden aan het woord zijn geweest, heb ik echt het idee te weten wie deze persoon was. De slechte afloop van ieder verhaal maakt het wrang, het waren zulke fijne mensen!

          ----------------------------------
Denk jij weleens aan zelfmoord of ken je iemand die dat doet? Praten helpt!
Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem: chat via www.113.nl, bel gratis 113 of 0800-0113
          ----------------------------------

Beeldend zwijgen

Ieder verhaal wordt afgesloten met 3 pagina’s beeldende kunst door Veendorp. Een foto van de persoon zal daar waarschijnlijk het uitgangspunt bij geweest zijn. Hij noemt het zelf ‘beeldend zwijgen’ en ziet het als een hommage aan het bestaan van hen die gingen. Ik ben in ieder geval blij met de onderbreking; even ademhalen voor ik doorga met het volgende verdrietige verhaal.

De auteurs hopen dat het boek nabestaanden troost zal bieden. Dat mensen zich in de verhalen zullen herkennen en weten dat ze niet de enige zijn die dit overkomen is. Het kan nabestaanden helpen hun eigen verhaal en antwoorden scherper te krijgen en dat kan weer bijdragen aan een betere verwerking. Het wordt niet duidelijk of de auteurs hier zelf ook ervaring mee hebben. Het moet bijna wel.

Nabestaanden op een dubbel spoor

Het boek wordt ingeleid door hoogleraar complexe rouw Jos de Keijser. Hij legt onder andere uit hoe belangrijk het voor nabestaanden is om een antwoord te krijgen op de waarom-vraag. Zo niet, dan wordt het leven te onvoorspelbaar en angstig en gaat men rumineren (soort van langdurig piekeren). De Keijser legt heel inzichtelijk uit over waar in het geheugen deze onvoorspelbaarheid zich nestelt en wat er nodig is om persisterende rouw te voorkomen. De afsluiting van het boek is voor Manu Keirse, een ander hoogleraar met als speerpunt rouw. Hij spreekt over het rouwproces van de nabestaanden op een dubbel spoor; je moet het verlies van een dierbare overleven én het feit dat deze dierbare tegelijkertijd de dader en veroorzaker is van al de turbulente emoties. Keirse spreekt van eliminatie van levenspijn, pijn die door elke persoon subjectief wordt ervaren. En dat wordt in het boek maar al te duidelijk.

Ik kan slecht één negatief puntje noemen aan het boek, en dat is de zwaarte. En dan niet de emotionele zwaarte maar puur het gewicht van het boek, ingegeven door het onhandige formaat. Misschien was het wel bewust, om te zorgen dat je het niet in bed kunt lezen, want zorgeloos in slaap vallen kun je dan wel vergeten.

Marjan Spelbrink en Emilio Veendorp: ’Zeg me waarom? Nabestaanden over de impact van zelfdoding’
Uitgeverij Zilt;  ISBN 9789493198319; 320 pagina’s, met illustraties; € 24.99

Lees hier eerdere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/recensie)