‘Samen beslissen’ essentieel ingrediënt van therapeutische behandelrelaties

Gezamenlijke besluitvorming is van grote meerwaarde om zorg te laten aansluiten bij voorkeuren en waarden van patiënten. Ook in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) is ‘samen beslissen’ een essentieel ingrediënt van vaak langer durende therapeutische behandelrelaties met patiënten en hun naasten. Met name in de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen is dit een extra grote opgave, maar hier valt wel veel winst te behalen. Dat betoogde psychiater en hoogleraar Koen Grootens in zijn oratie ‘Samen beslissen onder hoogspanning’, die hij uitsprak op 26 mei aan Tilburg University.

Continuïteit en kwaliteit van zorg

In zijn oratie licht Koen Grootens toe waarom de implementatie van gezamenlijke besluitvorming in de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen zo complex is en doet hij aanbevelingen om de gespecialiseerde GGZ ‘zo gezamenlijk mogelijk’ te maken. Bijvoorbeeld door meer nadruk op continuïteit en kwaliteit van langdurige behandelrelaties met patiënten en hun naasten in een stabiele GGZ-setting. Hij wijst op de noodzaak voor meer structurele reflectie op de werkvloer en het ontwikkelen van specifieke (digitale) beslishulp ten behoeve van zorg op maat. Ook liggen er maatschappelijke opgaven om stigmatisering tegen te gaan. De belangrijkste punten uit zijn oratie:

* Samen beslissen kan alleen in een stabiele GGz-setting. Meer nadruk op continuïteit en kwaliteit van langdurige werkrelaties met patiënten en hun naasten. Hier zijn stabiele behandelteams voor nodig. Daarnaast moet in lopende (farmacotherapie-) behandelingen de ggz zorg niet te snel afgesloten worden en terugverwezen naar de huisarts: Aanpassen, doorbehandelen en afbouwen van medicatie kan beter bij de eigen behandelaar.

* Gezamenlijke besluitvorming moet een prominentere plek hebben in het de scholing van hulpverleners. Het door ons ontwikkelde onderwijsprogramma ‘As shared as possible’ voor de ggz kan hiervoor gebruikt worden.

* Betere en effectievere beslishulp (‘decision aids’) zijn nodig, ook voor laaggeletterden en mensen met cognitieve problemen. In GGz’s zouden daarnaast ruimtes opgericht moeten worden om je op komende beslissingen voor te bereiden, in plaats van wachtkamers.

* Samen beslissen in de ggz gaat het beste in de triade met cliënten  en naasten.

* Er is soms grote druk vanuit de omgeving op beslissingen. Gedeelde besluitvorming vraagt om reflectie op de werkvloer,  zoals met behulp van ‘moreel beraad’, een methode die nu nog te weinig wordt ingezet.

* Stigma bestaat helaas nog. Inclusiviteit en diversiteit zijn actuele maatschappelijke opgaven en gelden ook voor mensen met psychische kwetsbaarheid.  

* Onderzoeksvragen en -methoden kunnen beter aansluiten bij vraagstukken uit de klinische praktijk. Een pleidooi voor een herwaardering van pragmatische trials waarbij niet gerandomiseerd wordt voor een behandeling maar wordt gekozen op basis van een gezamenlijke besluit.

* Maak van ‘samen beslissen’ niet de heilige graal. Het is niet altijd mogelijk, zoals soms wel beweerd wordt. Ja, samen beslissen als het kan, maar anders : zo gezamenlijk mogelijk!

Wetenschap en praktijk

Koen Grootens (1975) is bijzonder hoogleraar ‘Gedeelde besluitvorming bij ernstige psychische aandoeningen’ bij het departement Tranzo van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences. Daarnaast is hij werkzaam als psychiater-klinisch farmacoloog en opleider van medisch specialisten bij instelling voor geestelijke gezondheidszorg Reinier van Arkel te ’s-Hertogenbosch, tevens de vestigende instantie voor deze leerstoel. 

In zijn leerstoel onderzoekt Koen Grootens op welke manier gezamenlijke besluitvorming in de GGZ het beste tot stand kan komen. Hij wil bijdragen aan innovaties op dit vlak en hij pleit ervoor om onderzoeksvragen en -methoden beter aan te sluiten bij vraagstukken uit de klinische praktijk. Tot slot maakt hij zich sterk om gezamenlijke besluitvorming een prominentere plek te geven in de beroepsopleidingen voor hulpverleners.

Bron: Tranzo / Universiteit Tilburg

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).