Wat heeft de DSM-5 waargemaakt?

Jaap van der Stel over 10 jaar DSM-5

In het kader van 10 jaar DSM-5 is er een serie podcasts opgenomen waarbij columnist Jaap van der Stel aanwezig was. Hij schreef de volgende reflectie op de eerste podcast.

In deze eerste podcast ontstaat een levendige discussie over de DSM-5 tussen twee gerenommeerde psychiaters, professoren Floortje Scheepers (RU) en Ralph Kupka (VUmc/AMC).

Floortje Scheepers benadrukt dat de DSM-5, hoewel het iets dimensioneler is geworden, nog steeds zwaar leunt op afzonderlijke categorieën en het beschrijven van talrijke aandoeningen. Ondanks initiatieven om er minder afhankelijk van te zijn, blijft de DSM-5 een grote rol spelen in de Nederlandse gezondheidszorg. Het is prominent aanwezig bij financieringsinstanties, in de spreekkamer en ook in het algemene taalgebruik. Wat oorspronkelijk bedoeld was als wetenschappelijk instrument, heeft nu een sterke invloed op de praktijk.

Er is volgens Scheepers een dringende behoefte aan dialoog over de rol en het gebruik van de DSM. Ze bekritiseert het gebrek aan kritisch denken rondom de DSM-5 en pleit voor een open gesprek over de vraag of we op de juiste weg zijn. Bovendien waarschuwt ze dat de DSM-5 bijdraagt aan stigmatisering en reïficatie - het idee dat mensen een ’conditie’ of ’ziekte’ ’hebben’.

Ralph Kupka, aan de andere kant, ziet de DSM-5 wat milder. Hij beschouwt het als een systeem in ontwikkeling, met al een tekstuele revisie op komst. Hij benadrukt dat de DSM oorspronkelijk bedoeld was om de communicatie tussen psychiaters te bevorderen en onderzoek te faciliteren. Hoewel de verwachting dat de DSM-5 kennis uit de neurobiologie zou integreren niet is waargemaakt, is er wel een genetische samenhang tussen aandoeningen aangetoond.

Scheepers reageert hierop door te stellen dat, hoewel de wetenschap een classificatiesysteem nodig heeft, de reikwijdte van de DSM-5 veel verder gaat dan dat. Het is geïnfiltreerd in de gezondheidszorg, financiering, de samenleving en zelfs het schoolplein en het maatschappelijk debat. Ze suggereert dat de uitgebreide invloed van de DSM de psychiatrie mogelijk heeft ondermijnd en tot ’sprookjes’ heeft geleid.

De podcast wordt afgesloten met een bespreking van de betekenis van de DSM in de spreekkamer, waarbij zowel Kupka als Scheepers het erover eens zijn dat de DSM in de diagnose en behandeling uiteindelijk maar weinig betekenis heeft. Echter, Kupka benadrukt dat de manier waarop we de DSM-5 in gesprekken gebruiken wel belangrijk is, aangezien patiënten vaak vragen: ’wat heb ik’?

Stem af op dit boeiende debat en ontdek hoe deze twee deskundigen, samen met advocaat Tessa van den Ende, de DSM-5 interpreteren, wat het volgens hen in positieve en negatieve zin heeft bereikt en wat ons te doen staat.

Beluister hier de eerste aflevering van de ’Psychiater op de Cast’: Wat heeft de DSM-5 ons gebracht? (https://open.spotify.com/episode/48D9MQN9QirvN1WDcVrj4W?si=jQEGa8nFQfqjwOURaWFvSg)

Lees ook andere artikelen over de DSM-5, waaronder de columns van Jaap van der Stel (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/dsm-5)

Gespreksleider: Wouter van Ewijk, voormalig psychiater en bestuurder die als dagvoorzitter fungeerde tijdens het DSM-5 Congres in 2013;

Deelnemers aan het gesprek:

Ralph Kupka, Hoogleraar in de Psychiatrie met een specialisatie in bipolaire stoornissen aan het Amsterdam UMC;

Floortje Scheepers, Hoogleraar Innovatie aan het UMC Utrecht;

Tessa van den Ende, een advocaat en docent Gezondheidsrecht aan de Grotius Academie, die ook voorzitter is van de Raad van Toezicht bij het Bovenij Ziekenhuis;

Jaap van der Stel, Emeritus Lector in de Psychische Gezondheid aan de Hogeschool Leiden.