Onduidelijkheid over cruciale ggz en sluiting specialistische NAH-afdeling

In het Integraal Zorgakkoord zijn afspraken gemaakt om cruciaal aanbod in de ggz beschikbaar en toegankelijk te houden. Toch is er nog veel onzekerheid wat nu precies cruciale ggz is en hoe aanbod, dat door sommigen als onmisbaar wordt beschouwd, beschermd kan worden. Dit blijkt uit de gang van zaken rond de sluiting van een specialistische afdeling voor mensen met een niet aangeboren hersenletsel (NAH).

Op 1 januari 2024 sloot Vesalius, de ambulante afdeling voor neuropsychiatrie van Altrecht, haar deuren. Deze afdeling bood zorg aan mensen met NAH in combinatie met bijkomende psychiatrische problematiek. De sluiting kwam volgens Altrecht voort uit ‘keuzes binnen ons portfolio en het onvoldoende rendabel krijgen van deze afdeling’, zo staat op de website van de ggz-aanbieder te lezen.

Aanbod verschraalt

Op sociale media werd met teleurstelling en verontwaardiging gereageerd op de sluiting van Vesalius. Een van de reacties kwam van Remke van Staveren, psychiater bij het Afbouwteam Psychofarmaca van BuurtzorgT. Zij vindt het nog steeds ‘bizar’ dat Vesalius moest verdwijnen: “Het was een super-specialistische afdeling. NAH is een deelspecialisatie waar maar weinig mensen wat van afweten. Het is essentieel dat dit soort afdelingen blijven bestaan. Als BuurtzorgT krijgen we nu meer verwijzingen van mensen met NAH, maar eigenlijk hebben we niet genoeg verstand van zaken. Het is alsof je een afdeling oncologie sluit en mensen met kanker voortaan naar een internist stuurt. We zien ook grote problemen bij eetstoornissen, persoonlijkheidsstoornissen en andere aandoeningen. Het aanbod verschraalt steeds meer.”

Toename wachtlijsten verwacht

In het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn afspraken gemaakt om zogeheten cruciale ggz te beschermen. Doel van de afspraken is kort gezegd om vraag en aanbod van cruciale ggz in kaart te brengen, beter op elkaar af te stemmen en er in ieder geval voor te zorgen dat cruciaal aanbod zo maar verdwijnt. Eind 2023 verscheen een rapport van KPMG met een inventarisatie van de zorgvraag naar cruciale ggz. Daarin staat dat er volgens experts ‘een grote groep patiënten is met neuropsychiatrische stoornissen die niet de juiste behandeling ontvangen en op de ‘verkeerde plek’ terechtkomen.’ De wachtlijsten voor neuropsychiatrie zullen in de toekomst naar verwachting toenemen. Vesalius staat in het rapport nog vermeld als een van de vijf bekende zorgaanbieders met bovenregionaal en cruciaal aanbod op dit gebied, wel met de toevoeging dat de afdeling binnenkort zal sluiten.

Tijdlijn

Altrecht en Zilveren Kruis, de grootste zorgverzekeraar in het werkgebied van Altrecht, zijn beide bereid de gang van zaken rond de sluiting van Vesalius toe te lichten. Uit hun reacties is de volgende tijdlijn op te maken: In december 2022 heeft Altrecht Zilveren Kruis geïnformeerd over het voornemen om de ‘bovenregionale activiteitenfunctie’ af te bouwen. De afdeling Vesalius werd toen nog niet specifiek genoemd. Dat gebeurde wel in april 2023. Vanaf toen zijn de inspanningen van Altrecht en Zilveren Kruis er vooral op gericht geweest om de kennis en expertise van Vesalius goed te borgen en beschikbaar te houden. Er zijn geen pogingen meer ondernomen om de sluiting te voorkomen. Medio 2023 is de NZa door Altrecht en Zilveren Kruis geïnformeerd over het voorgenomen besluit. In oktober 2023 viel een definitief besluit en op 1 januari 2024 sloot Vesalius zijn deuren.

-

Verklaring Altrecht over sluiting Vesalius

“Medio 2023 heeft Altrecht het (voorgenomen) besluit genomen om per 1 januari 2024 de afdeling neuropsychiatrie Vesalius te sluiten. Dit na jaren van pogingen om een hogere cliënteninstroom te realiseren en deze ambulante kleine afdeling rendabel te krijgen. Dit besluit is genomen in nauw overleg met zorgverzekeraar Zilveren Kruis, de NZa en het ministerie van VWS. Altrecht besloot tot afbouw en sluiting van dit ambulante zorgaanbod vanwege portfoliokeuzes, lage instroom van cliënten en omdat het al jarenlang niet mogelijk was om dit zorgaanbod als aparte kleine afdeling (zonder bedden) rendabel te krijgen. De organisatie van de afbouw en sluiting is op een zorgvuldige manier in de tweede helft van 2023 gebeurd. Een groot deel van de cliënten die bij deze afdeling in behandeling waren, heeft de behandeling voor 1 januari kunnen afronden. Voor die cliënten, waarbij dat niet mogelijk was de behandeling af te ronden, is een passend alternatief binnen Altrecht of elders in de regio gevonden. Overigens blijft de kennis en expertise over neuropsychiatrie wel beschikbaar voor cliënten die bij Altrecht in behandeling zijn. Op dit moment richten we hiervoor een kennis- en expertisenetwerk neuropsychiatrie in.”

-

Geen cruciale ggz?

Was de zorg die Vesalius bood geen cruciale zorg en had sluiting van de afdeling niet voorkomen moeten worden? Op 17 mei 2023 stuurde de Nederlandse ggz een brief aan Zorgverzekeraars Nederland (ZN) over een inventarisatie van het aanbod van cruciale ggz met continuïteitsproblemen. De koepelorganisatie heeft dan bij de kerninstellingen geïnformeerd welke risico’s ze zien voor continuïteit van cruciale zorg en of er afdelingen op omvallen staan. De boodschap aan ZN is dat overal krapte heerst en dat het in alle regio’s spannend is of continuïteit geboden kan blijven worden. Maar in de brief staat ook: “Er komen geen sluitingsplannen op korte termijn uit de inventarisatie naar boven.”

Waarom zijn de plannen voor sluiting van Vesalius niet in de inventarisatie van de Nederlandse ggz naar boven gekomen? Altrecht had Zilveren Kruis al een maand eerder over die plannen geïnformeerd. De reactie van Altrecht is: “De inventarisatie van cruciale ggz die zorgaanbieders samen met zorgverzekeraars maken, is nog niet vastgesteld. Hoewel dit zorgaanbod voor cliënten van Vesalius uiteraard van belang was voor hun herstel, was dit ambulante behandelaanbod ook op het moment van ons besluit niet geoormerkt als ‘cruciale ggz’.” Ook Zilveren Kruis stelt dat er ‘geen landelijke definitie of lijst van ‘cruciale ggz’ is’.

Een lijst zonder status

Er is wel een lijst. Het bureau HHM maakte afgelopen jaar namelijk in opdracht van de Nederlandse ggz een inventarisatie van cruciale ggz. Het resultaat daarvan staat al geruime tijd op internet: Overzichtskaart mogelijk cruciale ggz medio 2023 (https://public.tableau.com/app/profile/bureau.hhm/viz/TESTAV230932Overzichtskaartmogelijkcrucialeggzmedio2023/Monitorcrucialeggz). De crux zit hem natuurlijk in dat ‘mogelijk’. De lijst heeft geen enkele status en zal die voorlopig ook niet krijgen. Vorige week werd namelijk bekend dat de ggz-partijen de aanpak voor cruciale ggz over een andere boeg gaan gooien. Het staat te lezen in een kamerbrief van Minister Helder van 4 april jl.

Een afgebakende lijst van cruciale ggz wordt nu onhaalbaar en onwenselijk geacht. Het zou nieuwe grenzen binnen de ggz creëren en een integraal zorgaanbod in de weg staan. De problematiek van mensen die ernstig psychisch lijden is vaak domeinoverstijgend en niet te vangen in één diagnose.

De nieuwe aanpak cruciale ggz moet bij de regionale zorgvraag beginnen. Als die goed in kaart is gebracht is het mogelijk vandaaruit de puzzel van een ‘cruciaal zorgnetwerk’ te leggen, eerst regionaal en dan landelijk. Het zal nog wel even tijd kosten en de aanpak zal pas voor de zorginkoop van 2026 stevig staan. Maar tot die tijd, zo beloven de ggz-partijen en de minister, zal er geen belangrijk aanbod verdwijnen om financiële redenen.

Zie ook de kamerbrief cruciale ggz (https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-volksgezondheid-welzijn-en-sport/documenten/kamerstukken/2024/04/04/kamerbrief-over-voortgang-aanpak-cruciale-ggz) van 4 april jl.

Lees ook andere artikelen over cruciale ggz (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/cruciale ggz)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).