'Je moet een keuze maken: óf online, óf face-to-face. Niet allebei tegelijkertijd'

Het laatste deel van onze serie over e-health

De afgelopen weken publiceerden wij een serie over e-health in de ggz (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/serie%20e-health). In dit vijfde en laatste deel kijken we vanuit een heel andere hoek naar e-health dan de min of meer geprotocolleerde mogelijkheden die in de vorige afleveringen werden beschreven.  Mindful Analysis, de methodiek die Mirjam Windrich ontwikkelde, bestaat uit schrijfopdrachten en duurt in principe niet langer dan een week. De methode is, anders dan de naam doet vermoeden, niet gebaseerd op mindfulness, de lijn die ze aanhoudt in haar reacties op teksten van cliënten, is onder meer gebaseerd op waar mindfulness vandaan komt: het Boeddhisme.

Het interview met Mirjam Windrich vindt plaats terwijl ze in Portugal zit. Het is één van de voordelen van online therapie: zowel de hulpverlener als de cliënt kan het doen op de plek waar hij op dat moment, al dan niet toevallig, verblijft en doorgaans op een moment dat het hem uitkomt.

”Wat vind je van de huidige ontwikkelingen in e-health?”

“Er wordt te veel gedacht vanuit wat de instellingen al kunnen. Die hebben een behandeling in de aanbieding en willen die vervolgens online aanbieden, met het idee dat het cliënten direct aanspreekt. Maar daar gaat het mis: die cliënt heeft vaak geen idee wat een coach of een psycholoog wel of niet kan. Die wil gewoon geholpen worden met het probleem dat hij of zij heeft. Dan moet je, al dan niet online, eerder klaarstaan en vragen ‘wat kan ik voor je doen?’ en niet beginnen met online methodes aan te bieden. Destijds is de digitalisering en protocollering ook erg overschat, bovendien werd het op een gegeven moment ingezet om te bezuinigen.”

Het digitaliseren van de hulpverlening staat volgens onderzoek nog immer grotendeels in de kinderschoenen.  “Eén ding is zeker: schaalvergroting leidt tot onpersoonlijkheid. Een cliënt krijgt een site voorgeschoteld en moet het daarmee doen. Persoonlijk contact is effectiever, en dat is via een geprotocolleerde site lastig. Overigens waren interventies als ‘Grip-op-je-dip’ en zijn de verschillende verslavingssites wel succesvol. Die werken ook min of meer met een specialistisch medisch model.”

Blended

Ook het zogenoemde blended aanbieden (de combinatie van online interventies met face-to-face contacten. Red.) is volgens Windrich niet wat de cliënt nodig heeft. “Je brengt mensen alleen maar in de war door verschillende media aan te bieden. Je moet een keuze maken: óf online, waarbij de cliënt de behandelaar niet kent, en dus ook niet afgeleid wordt door allerlei interpretaties over jou, óf je doet het face-to-face, en dan is je ‘therapeutische relatie’ dus een heel belangrijk onderdeel van je gesprekken. Op mijn site staat ook alleen professionele informatie over mijzelf, en het is zoveel als mogelijk geschreven vanuit het perspectief van de cliënt. En met informatie waar de cliënt iets mee kan, op zoek naar eigen antwoorden en oplossingen.”

Onderzoek

Rond de eeuwwisseling, na haar studie Nederlands, was Windrich via haar werk aan de Universiteit van Amsterdam proefcliënt en columniste bij Interapy, van Alfred Lange. Interapy was het eerste serieuze initiatief voor online-therapie in Nederland.  “Interapy had in het begin van de behandeling een schrijffase, vanuit het idee van self-exposure, waarbij de therapeut niet inhoudelijk op de teksten reageert. Daarna volgen gestandaardiseerde oefeningen”.
Windrich doorliep drie pilots: voor depressie, burn-out en stress. “Bij die oefeningetjes voelde ik me toch een beetje een robot”.

Misschien speelde de studie Nederlands een rol, ze schreef in die tijd interviews en had een roman gepubliceerd.  Na haar na- en bijscholing tot psychosociaal therapeut deed ze onderzoek naar de therapeutische succesfactoren van schrijven. Er was al veelvuldig onderzoek naar gedaan, onder andere door de veelgenoemde Pennebaker die aantoonde dat dagelijks kort schrijven over emoties genezend werkt. Maar ze keek ook naar de schrijfhandeling op zichzelf, die nogal wat meditatieve aspecten kent: je zit alleen, in stilte, geconcentreerd op jezelf.

Via het onderzoek naar diverse vormen van meditatie kwam ze terecht bij de Vier Edele Waarheden van het Boeddhisme, die het fundament werden van haar Mindfulness Analysis, een schrijftherapie via e-mail. Die vier fasen zijn essentieel in de correspondentie, “maar niemand merkt die structuur. Het gaat als vanzelfsprekend, het is geen protocol. Het schrijfproces is een uiterst individueel iets: je registreert gevoelens en gedachten, met het formuleren van je eigen woorden en zinnen geef je betekenis en waarde aan je ervaringen. En plaats je ze in je eigen context. Maar je kunt je tekst ook wissen en er iets anders voor in de plaats zetten. Daarmee verander je al je eigen werkelijkheidsbeleving.”

De vier fasen

Het traject van Mindful Analysis duurt een week. Windrich: “Ik doe geen intake, maar vraag direct om de situatie te beschrijven waar iemand op dat moment mee zit. Dus geen eindeloze vragenlijsten. Het leuke is, als iemand de eerste tekst opstuurt, dan stel ik de vragen puur en alleen gebaseerd op dat eigen verhaal, op die manier krijgt de cliënt direct gerichte aandacht. Het schrijfproces komt dan als vanzelf op gang en daarmee de zelfwerkzaamheid van de cliënt, om maar iets te noemen.”

Haar reacties op de schrijfopdrachten hebben, zoals gezegd, als fundament de Vier Edele Waarheden van het Boeddhisme. Die komt er – bijzonder kort samengevat – op de neer dat we gehecht zijn aan onze constructies: ons zelfbeeld, ons verlangen, onze toekomst en ons verleden. Die constructies leveren spanningen en dus psychische klachten op. Het zelfonderzoek dat de cliënt, gefaciliteerd door de Mindful Analist, doorloopt, leidt tot het antwoord op de vraag hoe je op je eigen manier van die constructies afkomt.

In de eerste fase schrijft de cliënt eerst de huidige situatie op, wat er speelt, waar aandacht aan moet worden besteed. Het antwoord op dat eerste schrijven zal vooral gericht zijn op de vraag hoe iemand daar terecht is gekomen, waar de spanning of de onmacht is ontstaan. Dat is de tweede fase. De volgende, derde, fase is gericht op verwerking, begrip, acceptatie en ontstaat ruimte om zaken een andere wending te geven. In de laatste fase staat de vraag centraal wat iemand gaat doen met de opgedane inzichten en wordt vastgelegd wat iemand op korte termijn gaat doen. Het hele traject duurt dus een week, althans vijf tot zeven werkdagen.

Windrich: ‘Een beetje korter of langer kan, als het klaar is dan is het klaar.’

“Het gaat om een filosofisch fundament van een methodiek voor zelfonderzoek”, benadrukt ze voor alle zekerheid. “Het is geen protocol, mensen zullen niet het gevoel hebben dat ze in een format zitten. Bovendien: alle reacties en vragen van de Mindful Analyst zijn ‘vers’, specifiek gericht op je laatste schrijven. Dus geen standaardantwoorden.”

“Ik kan me voorstellen dat deze methode niet voor iedereen geschikt is. Moet je vaak doorverwijzen omdat de problematiek te complex is?”

“Vroeger, toen ik net begon, verwees ik bij complexere problemen altijd meteen door. Nu ik wat meer ervaring heb, weet ik dat mensen schrijvend al heel ver kunnen komen. Om te beginnen bouwen ze een gevoel van veiligheid op, waardoor ze ook beter kunnen afwegen wat ze nodig hebben. Maar ik stap er niet overheen, ik vraag er wel naar zodra ik vermoed dat er meer aan de hand is. Bijvoorbeeld of mensen de mogelijkheden kennen van andere vormen van hulpverlening.
Maar er is ook wel eens iemand geweest die stemmen hoorde. Die was ook uitgebreid bij de ggz behandeld. Ik heb hem gevraagd of hij de stemmen kon uitschrijven. Tijdens dat schrijven werd hij zich er van bewust dat het onzinnig was, wat hij hoorde en dacht. Dat hielp hem enorm.
Ik moet er bij zeggen, dat er waarschijnlijk ook wel als vanzelf een soort selectie aan de poort plaatsvindt. Mensen met klinische problematiek zullen niet als eerste voor Mindful Analysis kiezen.”

“… en mensen moeten wel van schrijven houden…”

Niet per se. Soms hebben mensen geen idee wat en hoe ze iets moeten opschrijven en produceren ze niet meer dan tien zinnetjes. Maar het gaat natuurlijk ook om wat er in je hoofd gebeurt. Ook die tien zinnetjes zetten je aan het denken, buiten het schrijven om gaat het proces ook verder. Als ik mijn reacties en vragen maar zodanig formuleer dat de ander zich uitgenodigd en gemotiveerd voelt om verder te gaan.”

Miriam Windrich schreef verschillende boeken, o.a.
- Een nieuwe start, Uitgeverij het Spectrum 2008
- Het succes van online coaching, Uitgeverij het Spectrum 2008
- Het Spiegelplafond, ambitie, liefde, keuzevrijheid en andere reflecties op de vrouw. Uitgeverij het Spectrum 2009
- Mindful Analysis, methodiek voor begeleiding via internet, Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum 2011
- Schrijf je vrij - vind je innerlijke wijsheid met Mindful Analysis - uitgeverij Kosmos, verschenen augustus 2016
 - De Therapierevolutie - e-coaching en e-mentalhealth volgens Mindful Analysis - uitgeverij Lucht, 2017

Meer informatie kun je vinden op de site Mindful Analysis (https://mindfulanalysis.nl/)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).