Meer bekendheid voor ‘ongrijpbare fenomeen’ DIS

Met haar boek Gebroken spiegelbeeld, een visuele reis langs mijn leven met DIS wil ervaringsdeskundige Hanneke Raidt meer erkenning en begrip kweken. Dissociatieve Identiteitsstoornis is een redelijk onbekende diagnose. Er wordt te weinig over gepraat. Daar wil ze verandering in brengen. Johan Atsma spreekt haar in Zwolle.

“Heel erg goed” antwoordt Hanneke Raidt op mijn vraag hoe het met haar is. “Ik ben nu ruim een jaar echt goed stabiel.”

“…En mijn man is me trouw gebleven in die negen moeilijke jaren”, voegt ze daar later met een glimlach aan toe. Dat laatste geeft voor mij weer een heel duidelijke indicatie over de diepe dalen waar Hanneke doorheen moet zijn gegaan. We gaan het daar vervolgens dan ook over uitgebreid en zonder schroom over hebben. We spreken elkaar in het Academiehuis, ‘het grootste overdekte plein van de stad’ in de voormalige Grote of Sint Michaëlskerk in het centrum van Zwolle. Een prachtige plek om een gesprek aan te gaan.

Tekeningen en schilderijen

Kortgeleden publiceerde Hanneke Raidt het boek Gebroken spiegelbeeld,  een visuele reis langs een leven met DIS (https://www.novumpublishing.nl/boeken/raadgevers-en-non-fictie/dagelijks-leven-lifestyle/gebroken-spiegelbeeld.html), een bijzonder boek vol tekeningen, schilderingen en enige begeleidende tekst over twaalf jaren psychisch lijden inclusief opnames, therapieën en de diagnose Dissociatieve Identiteitsstoornis (DIS). Tekenen is voor Hanneke een manier geweest om dat wat er op haar af kwam te hanteren, te begrijpen, te verwerken.

In tekenen had ze altijd wel plezier. Op advies van haar man ging ze tekenen om te verwerken en dat bleek bijzonder vruchtbaar. De tekeningen en schilderijen die sindsdien zijn ontstaan zijn prachtig en divers in verschillende stijlen. Ze maken haar boek tot een zeer persoonlijk en kleurrijk document dat inzicht geeft in wat Hanneke in al die jaren heeft beleefd.

Op mijn vraag of ze nu nog steeds tekent, vertelt ze dat zomaar vrijuit tekenen nog moeilijk blijkt, dat heeft tijd nodig en een andere mindset, zoals Hanneke dat noemt. Tekenen en schilderen is voor haar in die jaren een belangrijk beeldend hulpmiddel geweest en inmiddels kan ze haar emoties veel beter verwoorden...

Weggelachen

De moeilijke jaren beginnen wanneer Hanneke op een gegeven moment, ergens rond 2006 last krijgt van een fysiek en in toenemende mate pijnlijk probleem aan haar handen. Ze blijkt te leiden aan irritatie van de peesschede met pijn en zwelling tot gevolg. Dat zorgt er in ieder geval ook voor dat sporten gaandeweg niet meer mogelijk is. Daarmee breekt er een hek van een tot dan toe ontweken dam van psychische problematiek. “Ik had altijd wel het gevoel dat er wat was, maar dat heb ik altijd weggelachen en ik was fanatiek met sport bezig.” Die bijkomende problemen leiden er toe dat ze hulp gaat zoeken. Gaandeweg wordt het steeds duidelijker. “Er is van alles gebeurd”, zegt Hanneke en daar wil ze het in ons gesprek verder bij laten.

Dit klopt niet helemaal

In de beginperiode van hulpverlening gaat ze af en toe meer expliciet dissociëren en dat leidt bij de betrokken hulpverlener op een gegeven moment tot de uitspraak ‘dit klopt niet helemaal’. Dat leidt uiteindelijk tot de diagnose DIS. Maar op mijn vraag wanneer dat volgens haar dan is ontstaan, vertelt Hanneke dat ze al veel eerder merkte dat er iets vreemds met haar aan de hand was. “Ik liep wel eens weg van huis en dan was ik ineens heel ergens anders, dan sta je wel raar te kijken…dat was ook wel eng.” Maar wat er nou werkelijk was gebeurd? … “Daar kon ik nog niet bij, ik wist niet wat er was gebeurd, later kwam dat pas echt naar boven.”

Vijf delen

Uiteindelijk volgt er een periode van twaalf jaar in de hulpverlening met een aantal zeer diepe dalen met opnames tot gevolg. De gestelde DIS-diagnose blijkt bij Hanneke uiteindelijk te bestaan uit – wat ze zelf noemt – vijf delen: een puber, een volwassen vrouw, een jongen van 5 jaar, een stil meisje van 9 jaar, iemand van 18 à 19 jaar en een volwassene van 24 à 25 jaar. Ze vertegenwoordigen voor Hanneke de verschillende moeilijke episodes die ze in haar leven heeft ervaren. Het ene deel treedt daarin meer op de voorgrond dan de andere. Je zou het volgens Hanneke kunnen zien als een vluchtreactie, vluchten in een onderdeel, een overlevingsstrategie op moeilijke momenten. Het is ook nog zo dat de verschillende delen met elkaar in gesprek kunnen gaan. “Dat hoorde ik dan echt.”

Puber

Tijdens therapie kwam met name de puber naar voren, die was het sterkst aanwezig. “Ze begon te praten met mij.” Die puber ging in gesprek met Hanneke over twee heftige gebeurtenissen. “Haar herinneringen werden mijn herinneringen. Haar emoties werden van mij, toen maakte ik het eigenlijk voor het eerst mee.” Vooral hier wordt het voor mij duidelijk welke rol haar delen in al die jaren voor Hanneke hebben gespeeld. Dat is voor een buitenstaander zoals ik moeilijk voor te stellen. Er vormt zich een aparte identiteit die als zodanig wordt ervaren en waarmee je in gesprek kunt gaan. Dat is een realiteit die bestaat en die inmiddels niet meer de overhand heeft. Je zou kunnen denken dat ze in gesprek ging met zichzelf, maar voor Hanneke is dat anders.

Hanneke kan vol overtuiging praten over haar delen en de rol die eenieder daar in speelt. Op mijn vraag of een buitenstaander er iets van kan merken wanneer ze in gesprek is met een van haar delen, zegt ze dat een ander waarschijnlijk ervaart dat ze er dan niet echt bij is.

Gezinsleven

Er is in die jaren weinig ruimte voor haar om een gewoon leven te leiden. En op die manier heeft Hanneke naar eigen zeggen veel gemist in haar gezinsleven, in het opgroeien van haar drie kinderen en in de relatie met haar man. Er zijn in die jaren heel diepe dalen geweest, tijden van wanhoop en paniek, enkele keren is ze naar eigen zeggen volledig ingestort met een opname tot gevolg. “De wereld wordt heel klein.” Voor haar man was het niet eenvoudig. Met name een van haar delen maakte het haar in de relatie met hem moeilijk. “Ze wilde niks van mannen weten. “Stuur haar weg, had mijn man wel eens gezegd”. Ze zijn ook wel samen in therapie geweest. “En door mijn tekeningen kon ik hem meenemen.”

“Door zijn tolerantie zijn we er samen doorheen gekomen”, zegt Hanneke. “Knap”, zeg ik als vanzelf… “Vooral van hem”, antwoordt Hanneke met een lach.

En dan zijn er ook nog haar kinderen... Haar jongste kind vertelde haar later dat ze eigenlijk haar moeder niet kende van toen ze goed was. “Dat raakt je wel.” De twee oudsten waren in de moeilijke jaren aan het puberen. De ene zoon is op zijn 18e op kamers gaan wonen, hij had afstand nodig en een plek voor zichzelf. De andere zoon zat vaak op zijn eigen kamer boven. Er zijn therapiesessies geweest voor de kinderen en ook met het hele gezin. Inmiddels zijn de kinderen allemaal de deur uit, maar het gezin is nog steeds heel en betrokken bij elkaar en daar kan Hanneke trots op zijn. De oudste vertelde haar laatst dat hij nog steeds een beetje bang is dat het voor haar weer mis zou kunnen gaan.

Geloof

Achtereenvolgend zijn er twee therapeuten in die twaalf jaren met name belangrijk voor haar geweest. Daar schrijft Hanneke ook over in haar boek. Beiden waren werkzaam bij Eleos, een ggz-instituut dat daadwerkelijk en concreet aandacht besteedt aan het christelijk uitgangspunt. Haar geloof is haar in al die jaren tot steun geweest, op verschillende manieren. Het heeft haar geholpen in het vergeven van hen die haar zo bezeerd hadden in haar jeugd. Maar het hielp ook om zichzelf te vergeven. Geloof speelt al van jongs af aan een rol in haar bestaan. Dat is in de moeilijke jaren ook wel eens weggeweest. “Maar een pastoraal hulpverlener heeft me er bij gehouden”, aldus Hanneke, die dat als bijzonder troostrijk en helpend heeft ervaren: “God heeft me wel gedragen.”

De kerkgemeenschap waarin ze zich beweegt is haar ook op heel praktische wijze tot grote steun geweest. Hanneke is enkele malen opgenomen geweest maar ook in de tijden dat ze wel thuis was, bleek het belangrijk om regelmatig rust te hebben, los van het gezinsleven dat voor haar buitengewoon intensief was. Dat leidde er op haar eigen initiatief toe dat ze binnen de kerkgemeenschap enkele gastgezinnen wist te organiseren. Daar logeerde ze lange tijd heel regelmatig; week op, week af aanvankelijk. Later heeft ze dat geleidelijk aan afgebouwd.

Eigen regie

Als ervaringsdeskundige is Hanneke inmiddels zelf zoekende naar een rol in ondersteuning van anderen die in de psychische problemen raken. “… Eenzaamheid, je kunt je zo alleen voelen, daar wil ik echt wat mee doen.”

En nu is er dan haar bijzondere boek. Hanneke wil er graag meer erkenning en begrip mee bereiken, want hoe maak je een ander duidelijk wat je doormaakt als je jezelf kwijt raakt. Erkenning vooral omdat er weinig over wordt gepraat. DIS is een redelijk onbekende diagnose. Hanneke wil dit naar eigen zeggen ongrijpbare fenomeen meer bekendheid geven en op die manier voor mensen met DIS wat meer perspectief bieden. “Je kunt eruit komen, misschien raak je het niet kwijt maar ik heb mijn eigen regie weer in handen.”

Gebroken spiegelbeeld,  een visuele reis langs een leven met DIS

Auteur: Hanneke Raidt
Uitgever: Novum uitgeverij
ISBN: 9783991463610
Prijs: € 21,90

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).