Meer kennis over riskant alcoholgebruik

Zorgverleners hebben weinig kennis over riskant alcoholgebruik. Ze zijn vaak niet op de hoogte van specifieke richtlijnen, handreikingen, hulpmiddelen of interventies op dat gebied. Dat blijkt uit gezamenlijk onderzoek van het Nivel en het Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving (IVO). In opdracht van het Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA) hebben ze een monitor ontwikkeld om de implementatie te meten.

Dat schrijft het Nivel op 1 juli (https://www.nivel.nl/nl/nieuws/bij-mogelijk-riskant-alcoholgebruik-van-een-patient-gaat-de-zorgverlener-het-gesprek-aan). Riskant alcoholgebruik is gebruik dat problemen kan opleveren door bijvoorbeeld hoeveelheid alcohol die de patiënt/cliënt gebruikt, maar ook met de omstandigheden waarin de patiënt zich begeeft. Zo kan ook een kleine hoeveelheid alcohol bepaalde negatieve lichamelijke, sociale of psychische gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer iemand kwetsbaar is voor verslaving, deelneemt aan het verkeer, zwanger is, bepaalde aandoeningen heeft, of medicatie gebruikt die niet goed te combineren zijn met alcoholgebruik. Sinds 2019 maakt het SVA zich sterk om problematisch alcoholgebruik tegen te gaan onder meer door zorgverleners via allerlei hulpmiddelen te ondersteunen in het vroegtijdig signaleren en verwijzen. Een beeld van de mate waarin deze hulpmiddelen daadwerkelijk gebruikt worden en het effect ervan ontbrak. Met de nieuwe Monitor Vroegsignalering Alcoholproblematiek kunnen we nu structureel gaan meten wat het signaleringsgedrag met betrekking tot riskant alcoholgebruik is van eerste- en tweedelijnszorgverleners en van studentenpsychologen.

Alcoholgeraleteerde problemen

In de eerstelijnszorg denkt de huisarts, de poh-ggz en de praktijkondersteuner somatiek (poh-s) dat respectievelijk 6 procent, 10 procent en 18 procent van hun patiënten alcoholgerelateerde problemen heeft. Poh’s vragen vaker naar alcoholgebruik dan huisartsen. Dat komt waarschijnlijk omdat alcoholgebruik een van de leefstijlfactoren is die de poh-s uitvraagt. De poh-ggz ziet mensen met mentale problemen en alcoholgebruik kan daar een belangrijke rol spelen. In de tweedelijnszorg vermoeden psychologen en psychiaters bij 24 procent van hun patiënten alcoholgerelateerde problemen, terwijl medisch specialisten dit bij 11 procent vermoeden. Psychologen, psychiaters, ggz-verpleegkundigen en medisch specialisten vragen vaker naar alcoholgebruik dan verpleegkundigen. Huisartsen verwijzen hun patiënten bij riskant alcoholgebruik naar de eigen poh-ggz of naar ggz-verslavingszorg. De poh’s-ggz voeren vaak zelf een begeleidend gesprek met hun patiënt. Van de tweedelijns zorgverleners binnen de geestelijke gezondheidszorg, zoals psychiaters, psychologen, psychotherapeuten, ggz-verpleegkundigen en de studentenpsychologen, gaat de meerderheid zelf het gesprek aan met patiënten die mogelijk riskant alcohol gebruiken.

Hulpmiddelen

Er bestaan meer dan dertig handleidingen en hulpmiddelen die specifiek zijn ontwikkeld om zorgverleners in de eerste- en tweedelijnszorg te ondersteunen bij de begeleiding van mensen bij wie men vermoedt dat er sprake is van riskant alcoholgebruik. Weinig zorgverleners kennen en gebruiken deze hulpmiddelen, met uitzondering van de NHG-richtlijn Problematisch alcoholgebruik, Thuisarts.nl, de Zorgstandaard Problematisch alcoholgebruik en alcoholverslaving, en de Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol. De poh’s-ggz en studentenpsychologen zetten als enigen online interventies in.

In dit onderzoeksproject ontwikkelden Nivel en het Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen & Verslaving (IVO) een monitor die de implementatie van (vroeg)signalering van riskant alcoholgebruik in verschillende domeinen van de eerstelijns- en tweedelijnszorg kan evalueren. Ook voerden zij de eerste meting uit. Hiervoor vulden 160 zorgverleners uit de eerste lijn (huisartsen en poh’s) de vragenlijst in , net als 500 zorgverleners uit de tweede lijn (artsen, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten van Spoedeisende Hulp (SEH), Cardiologie, Interne Geneeskunde, Maag-Darm-Lever, Neurologie, ggz) en 26 studentenpsychologen.

Lees ook andere artikelen over alcoholgebruik (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/alcohol)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).