Dopamine, verlangen en verslaving; werken aan herstel

“Verslaving is misschien niet helemaal gelijk te stellen aan een hersenziekte, maar het is een stoornis die wel belangrijke veranderingen veroorzaakt in de hersenen, wat je gedag gaat bepalen.” Johan Atsma recenseert Dopamine, verlangen en verslaving; werken aan herstel (https://www.pelckmansuitgevers.be/dopamine-verlangen-en-verslaving.html) van Paul van Deun.

“Verslaving is meer dan vaak en veel”. Zo heet het eerste hoofdstuk in Dopamine, verlangen en verslaving van Paul van Deun. Van Deun is als klinisch psycholoog lange tijd directeur geweest van behandelingscentrum De Spiegel te Leuven. Ook was hij voorzitter van het Vlaams expertisecentrum Vereniging voor Alcohol en andere Drugs (VAD) en co-hoofdredacteur van het Belgisch-Nederlandse Tijdschrift Verslaving en Herstel. Schreef hij al eerder Het gekaapte brein over verslavingsgedrag, nu is er dan Dopamine, verlangen en verslaving. Het boek geeft een goed overzicht van wat verslaving inhoudt en welke wegen naar herstel er mogelijk zijn.

Neurotransmitter
In een twaalftal hoofdstukken worden begrippen als verlangen, roes en verslaving bij de kop genomen, grondig uitgelegd en regelmatig voorzien van ervaringsverhalen die een en ander nader toelichten. De rol van dopamine, de neurotransmitter die als boodschapper fungeert in je hersenen en die een belangrijke rol speelt in het proces dat leidt tot verslaving, wordt stevig onder de aandacht gebracht. Dat zorgt er vrijwel direct voor dat je als lezer gedwongen wordt verslaving als meer te zien dan alleen een verlangen dat te sterk is geworden. Er is meer aan de hand. Er is sprake van een stoornis die het gevolg is van de aanwezigheid van middelen en specifiek gedrag in de hersenen.

Hersenziekte
Van Deun gaat vervolgens aan de slag om de complexe processen in ons brein voor de lezer te verklaren aan de band van “breinmechanismen die het verlangen coderen”. Verslaving blijkt dan “het gevolg van een serieuze verstoring van dopamine-evenwichten. Verslaving is misschien niet helemaal gelijk te stellen aan een hersenziekte, maar het is een stoornis die wel belangrijke veranderingen veroorzaakt in de hersenen, wat je gedag gaat bepalen.”

Impulscontrole
In het daaropvolgende hoofdstuk wordt er een evolutionaire verklaring voor verslaving verwoord: “Dopamine activeert gedag dat essentieel is om te overleven. Maar roesmiddelen zoals alcohol, nicotine, drugs en activiteiten die onzekerheid reduceren (zoals gokken), verhogen die dopamine ook. Roesmiddelen doen dat rechtstreeks in onze hersenen en zijn daarom erg krachtig. Die roesmiddelen kapen dus een oud en essentieel overlevingsmechanisme. Vandaar dat de drang bij verslaving zo krachtig kan zijn en dat het de hogere executieve functies zoals impulscontrole voor een deel kan uitschakelen.”

Hervalpreventie
De rest van het boek wordt gewijd aan preventie, herstel en hervalpreventie. Met name aan dat laatste wordt ruim aandacht besteed. Het is bepaald niet uitzonderlijk dat in het proces van herstel ook terugval in oude gewoontes een reële optie is, waarmee je rekening moet houden en waar je wat mee kunt doen. Het boek eindigt met een pleidooi voor maatschappelijke beheersing van roesmiddelen vanuit een gezondheidsperspectief. Er wordt door Van Deun gesignaleerd dat het overheidsbeleid daarin merkwaardige keuzes maakt. Er is een duidelijk en stevig antirookbeleid maar rondom alcohol en gokken is het nog steeds gezelligheid wat de toon zet.

Van Deun doet aan het einde van zijn boek dan ook een oproep: “Waar het mechanisme van verhoogde dopamine verantwoordelijk is voor verslavingsgedrag, spreekt het voor zich dat een gezondheidsbeleid zich daarvan meer bewust moet zijn. Het moet de alomtegenwoordigheid van roesmiddelen terugdringen.”

Dopamine, Verlangen en verslaving is een boek waarin je je weg moet vinden. Dat zit hem in de veelheid van informatie en de drang om alles duidelijk uit te leggen. Als je er eenmaal in zit, dan wordt je verrijkt met een helder en concreet beeld van verslaving en hoe het werken aan herstel van een verslaving niet eenvoudig maar zeker wel mogelijk is. Het is uiteindelijk een boek waarin theorie en praktijk hand in hand gaan.

Paul van Deun - Dopamine, verlangen en verslaving; werken aan herstel (https://www.pelckmansuitgevers.be/dopamine-verlangen-en-verslaving.html)
Pelckmans Uitgevers
247 pagina’s incl noten
prijs: € 32,-
ISBN 978 94 6383 553 4

Lees ook andere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/recensie)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).