Van belastingfraude tot seksuele uitbuiting: goede zorg is nooit intentie geweest
Het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ) heeft in samenwerking met het Regionale Informatie en Expertise Centrum Oost Nederland (RIEC ON) een onderzoek uitgevoerd naar de verwevenheid tussen criminaliteit en zorg. De uitkomsten zijn zorgwekkend: alleen al in de regio Twente zijn in de periode 2017-2019 bij 22 zorgorganisaties feiten van ondermijnende criminaliteit geconstateerd.
Het IKZ deed alleen onderzoek naar deze 22 zorgorganisaties. Daarom wil ze geen uitspraak doen over de totale omvang van de problematiek in de regio Twente. Ook kan het IKZ geen conclusies trekken over de problematiek op landelijk niveau.
De betreffende zorgorganisaties hebben de zorg voor veelal jongeren of ouderen met een extra kwetsbaarheid door bijkomende problematieken, zoals een taalachterstand; een justitiële achtergrond; verslavingsproblematiek; psychische problematiek; opvoedkundige problematiek; schuldenproblematiek; en/of meervoudige beperkingen op verstandelijk of lichamelijk gebied.
Van hennepteelt tot mensensmokkel
Bij de 22 zorgorganisaties constateerde de IKZ diverse vormen van ondermijnende criminaliteit. In vijftien gevallen ging het om hennepteelt, bij zes van die vijftien blijken ook andere vormen van criminaliteit te bestaan. Het gaat dan om witwassen, belastingfraude, uitkeringsfraude, illegaal gokken, het faciliteren van criminele activiteiten en seksuele uitbuiting van cliënten.
Bij de overige zeven zorgorganisaties zijn andere delicten dan hennepteelt geconstateerd: uitkeringsfraude, mensensmokkel, belastingfraude, bezit en verkoop van illegale wapens, illegaal gokken en lidmaatschap van een Outlaw Motorcycle Gang (OMG).
De van criminaliteit verdachte personen zijn veelal afkomstig uit criminele netwerken die zich bezighouden met georganiseerde criminaliteit, zoals drugscriminaliteit.
Uit gehouden interviews komt het beeld naar voren dat het gaat om personen die al crimineel actief zijn en daarna ook in de zorg actief worden. Volgens het IKZ is het op voorhand waarschijnlijk niet de intentie om goede zorg te verlenen vanuit het belang van de cliënt. Het gaat dus niet om zorgondernemers die aanvankelijk bonafide zijn, maar gaandeweg frauduleus worden. Het wordt vooral gezien als eenvoudige extra inkomstenbron naast de al bestaande inkomsten uit de drugscriminaliteit, waarbij de pakkans en straffen laag zijn.
Waarom deze vorm van criminaliteit zo lastig is aan te pakken
Uit het onderzoek concludeert de IKZ dat er een aantal factoren zijn waardoor de problematiek lastig is aan te pakken. :
* De toetreding tot de zorgmarkt blijkt voor malafide zorgorganisaties relatief eenvoudig door lage drempels en onvoldoende barrières. Aan de voorkant worden te weinig kwaliteitseisen gesteld, voor met name pgb-aanbieders.
* Toezicht en opsporing op zorgaanbieders zijn onvoldoende efficiënt. Dit komt met name door de zware bewijslast en doordat partijen te weinig financiële middelen en capaciteit hiervoor hebben. Daarnaast hebben bijvoorbeeld gemeenten te weinig bevoegdheden om toezicht uit te voeren op ondermijnende criminaliteit, dit moet overgedragen worden aan politie en justitie.
* De problematiek staat niet voldoende op de agenda en bij sommige partijen met een preventie-, toezicht- en/of controletaak en ook is er onvoldoende expertise om de problematiek te herkennen en aan te pakken.
Papieren check is niet afdoende
Uit dit onderzoek blijkt dat vermoedelijk meer zorgaanbieders verwevenheid met ondermijnende criminaliteit hebben dan nu wordt gezien, schrijft het IKZ. Door het creëren van meer bewustwording van het verschijnsel van criminele zorgaanbieders kan volgens het IKZ meer problematiek zichtbaar worden en worden aangepakt. Effectievere screening aan de voorkant is daarbij een voorwaarde. Het iKZ merkt op dat bijvoorbeeld de antecedenten van een bestuurder/betrokkene een risico-indicator zijn, al is een papieren check niet afdoende. Ook het inrichten van een eenduidige en centrale werkwijze in de aanpak, en een betere informatie-uitwisseling en samenwerking tussen betrokken actoren is van belang.
Kwetsbare cliënten ingezet bij criminele activiteiten
”Uit het onderzoek is duidelijk de ernst gebleken”, vertelt wethouder Eugène van Mierlo van Almelo tegen Tubantia. ”Helemaal als kwetsbare cliënten worden ingezet bij criminele activiteiten.” Zorggeld lekt weg en cliënten krijgen niet de kwaliteit van zorg aangeboden die zij nodig hebben. De conclusies van het onderzoek vormen mogelijk aanleiding voor aanpassing van beleid, maar daarvoor is ook Den Haag nodig zegt Van Mierlo.
Het onderzoek pleit voor betere samenwerking tussen zorgkantoren, gemeenten en de politie en een soepelere wet- en regelgeving voor het uitwisselen van persoonlijke informatie tussen deze organisaties. Ondertussen blijft Van Mierlo een voorstander van preventief werken. „In Almelo proberen we de problemen met pgb-bureaus te ondervangen door in het zorggesprek tussen de cliënt en de wijkcoach attent te zijn als wordt gekozen voor een pgb-constructie.”
Bron: Rapport IKZ / Tubantia
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier, Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
