Een grove scan van de Miljoenennota
Wat betekent de rijksbegroting van deze Prinsjesdag voor de ggz? We scanden de Miljoenennota en kwamen tot een voorlopige indruk. Die indruk is voorlopig, omdat het kabinet tenslotte gevallen en dus demissionair is. Na de verkiezingen kan alles weer anders zijn, want een volgend kabinet kan drastische beleidswijzigingen doorvoeren.
“Gezondheid is één van de belangrijkste waarden voor iedereen”, start het Ministerie van VWS haar toelichting op de begroting. “Er zijn veel factoren die daar van invloed op zijn, zoals roken, overgewicht en mentale gezondheid. Ongezond gedrag zorgt voor een deel van de ziektelast en zorgvraag in onze samenleving. Een fit, gezond en veerkrachtig (Caribisch) Nederland bereik je niet alleen met zorg. Gezonde keuzes stimuleren en ongezonde keuzes ontmoedigen helpt ons gezonder te worden als samenleving. Maar als het dan nodig is, willen we kunnen rekenen op zorg en ondersteuning die bij ons past. Thuis als het kan, en verder weg als het nodig is.”
De toon is gezet: er gaat worden ingezet op het stimuleren van gezonde keuzes en het ontmoedigen van ongezonde keuzes. Preventie dus. Dat geldt voor de zorg als geheel, maar hoe zit dat met de ggz?
Betere organisatie van de zorg
Preventie alleen is niet voldoende, maar wel de start, schrijft het ministerie: “De stijgende zorgvraag maakt dat de zorg onder druk komt te staan. We worden allemaal ouder, er zijn steeds meer (medische en technologische) mogelijkheden en mensen hebben steeds vaker een chronische aandoening. Om te zorgen dat iedereen kan rekenen op beschikbare en betaalbare zorg en ondersteuning, werken we aan het beter organiseren hiervan. Maar het begint bij het afremmen van de zorgvraag door in te zetten op een stevig preventiebeleid.”
Er liggen veel projecten op de plank die voor die veranderende organisatie moeten zorgen. het Integraal Zorgakkoord (IZA), het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ), het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO), de toekomstbestendigheid van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Nationale Dementiestrategie, de Hervormingsagenda Jeugd, de Toekomstagenda zorg en ondersteuning voor mensen met een beperking, het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) en het Nationaal preventieakkoord.
Naast preventie, een betere organisatie en meer samenwerking wordt ook ingezet op een versterking van de eerste lijn. Wat dat precies gaat inhouden, moet de tijd leren: het verleden heeft geleerd dat versterking van de eerste lijn (de huisarts en de basis-ggz) vaak samengaat met onevenredige bezuinigingen van de specialistische ggz.
De cijfers
In totaal is er voor volgend jaar 103,4 miljard euro beschikbaar voor de zorg. Daarvan is een relatief klein deel bedoeld voor de curatieve ggz: 4,91 miljard uit, oplopend tot 4,97 euro in 2026. Dat lijkt minder dan in voorgaande jaren, maar dat is niet zo: er zijn veel overhevelingen geweest naar gemeenten, de Wlz en de eerste lijn, en dat geld is niet allemaal meer zichtbaar in de begroting voor de ggz. Zo is er in 2023 ruim twee miljard uitgetrokken voor zorg in natura voor de langdurige ggz (oplopend van 2,13 miljard in 2023 tot 2,29 miljard in 2028).
Het ministerie van VWS stelt in 2024 € 13,9 miljoen beschikbaar voor het verstrekken van subsidies ter bevordering van de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van de curatieve geestelijke gezondheidszorg.
De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) is op 1 januari 2020 in werking getreden. Voor het ondersteunen van de afronding van de implementatie en de uitvoering van de wet is structureel € 10,7 miljoen beschikbaar. De middelen zijn onder andere beschikbaar voor ondersteuning van de ketensamenwerking en vertrouwenswerk in de ggz. Het grootste deel van dit budget gaat naar de instellingssubsidies voor vertrouwenspersonen.
* Voor het ondersteunen van de afronding van de implementatie en de uitvoering van de Wvggz is structureel € 10,7 miljoen beschikbaar. De middelen zijn onder andere bedoeld voor ondersteuning van de ketensamenwerking en vertrouwenswerk in de ggz. Het grootste deel van dit budget gaat naar de instellingssubsidies voor vertrouwenspersonen.
* Voor de aanpak van Personen met Verward gedrag is in de periode 2021-2027 in totaal € 116 miljoen beschikbaar bij ZonMw
* In 2024 is voor de subsidieregeling Opleiding in een jeugd-ggz-instelling € 2,6 miljoen beschikbaar.
* Het Capaciteitsorgaan ontvangt een instellingsubsidie om onafhankelijke ramingen op te stellen van de benodigde opleidingscapaciteit bij de medische en tandheelkundige vervolgopleidingen, FZO en GGZopleidingen. In 2024 is hiervoor een bedrag van € 2,5 miljoen beschikbaar
* Een zorgaanbieder die vanaf 1 januari 2020 gedwongen zorg verleent onder de Wet zorg en dwang of Wet verplichte ggz moet zijn locaties geregistreerd hebben in het openbaar locatieregister Wzd/Wvggz. De exploitatie van het locatieregister wordt uitgevoerd door het CIBG. Voor de uitvoering is € 0,5 miljoen beschikbaar.
Hervormingsagenda Jeugdzorg
De Hervormingsagenda Jeugd bevat diverse maatregelen. Onderdeel van de overeengekomen maatregelen is het scherper afbakenen van de reikwijdte van de Jeugdwet, zodat de jeugdhulpplicht toeziet op jeugdigen en gezinnen in de meeste kwetsbare situaties. Er moet een integrale aanpak zijn voor zowel de jeugdigen als hun ouders. Versterking van de verbinding met domeinen als het onderwijs, bestaanszekerheid/schulden en volwassenen-ggz is daarvoor cruciaal. Ook zullen de lokale teams worden verstevigd en wordt ingezet op de toegankelijkheid van voorzieningen (bij voorkeur) in de wijk. Daarbij ligt de nadruk op het zo veel mogelijk thuis helpen van jeugdigen en naasten. De eerste stappen zijn hiervoor in 2023 gezet met de af- en ombouw van de gesloten jeugdhulp. In 2024 gaan we verder met een aanpak voor het transformeren van de overige vormen van residentiële jeugdhulp.
Het Integraal Zorgakkoord
“Geestelijke gezondheidszorg wordt geleverd in verschillende domeinen en dus vanuit verschillende wetten en financieringsstromen,” schrijft het ministerie. Dat zijn er inderdaad nogal wat: de Zvw, Wlz, Wmo, Wvggz, Wzd en de Jeugdwet. Hierdoor zijn zowel zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten verantwoordelijk voor verschillende delen van de ggz-zorg. ‘Ontschotten’ is al langer een wens van veel betrokkenen, een deel daarvan moet door het Integraal Zorgakkoord (IZA) worden gerealiseerd. Daarnaast is een al langer bstaande mantra ‘Samenwerken. Het IZA moet er voor zorgen dat de ggz toegankelijk en betaalbaar blijft. Afspraken daarover zijn:
* Toegankelijkheid verbeteren en wachttijden verminderen door een andere ordening en betere samenwerking binnen en met de ggz en zorgen voor voldoende capaciteit.
* Meer inzicht in zorgopbrengsten, kwaliteit en effectiviteit van behandeling om de zorg aan patiënten verder te verbeteren.
* Het verbeteren van de samenwerking tussen sociaal domein, huisartsenzorg en ggz-zorg.
• Gelijkmatig verdelen werkdruk en optimaal inzetten personeel in de ggz.
Maatschappelijke ondersteuning
Mensen die in hun eigen leefomgeving ondersteuning, hulp en zorg nodig hebben ervaren met enige regelmaat een gebrek aan coördinatie of afstemmingsproblemen tussen betrokken professionals uit verschillende domeinen. In de evaluaties van Eén tegen eenzaamheid en het Nationaal Actieplan Dakloosheid wordt daarom nadrukkelijk ingegaan hoe passende ondersteuning ‘over de domeinen heen’ vereenvoudigd kan worden vanuit het zorgdomein, het brede sociaal domein en eventuele aanpalende leefgebieden. Deze leerlessen zijn ook belangrijk om voor de aanpak van andere brede maatschappelijk vraagstukken zoals samenwerking in de wijk, ggz en uitvoering van de Wet aanpak meervoudige problematiek sociaal domein (Wams).
De volledige begroting van het Ministerie voor VWS is hier te vinden.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
