Chronische stress bij kinderen is een groot maatschappelijk probleem met tevens ernstige individuele gevolgen. Als chronische stress tijdens de zwangerschap of de kindertijd (0-18 jaar) voorkomt, noemen wij dit Early Life Stress. Early Life Stress tast de ontwikkeling van hersenen en organen van kinderen aan en kan op latere leeftijd zelfs zorgen voor serieuze gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, burn-out, depressie en verslaving. Amerikaans onderzoek toont al aan dat er een verklaringsmodel kan zijn over hoe stressoren zich vertalen naar disfunctioneren, ziekte en ongezondheid. In Nederland is nog weinig onderzoek naar chronische stress bij kinderen gedaan. Hoog tijd voor actie vindt het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ), innovatie- en kenniscentrum voor de jeugdgezondheidszorg (JGZ).
Het NCJ is daarom gestart met literatuuronderzoek naar (de gevolgen) van Early Life Stress, met een focus op de biologische aspecten van stress. Ook is - in samenwerking met Universiteiten - een aanvraag ingediend voor meer onderzoek via de Nationale Wetenschapsagenda. In februari 2019 verschijnt een publicatie met onderzoeksresultaten. En we zijn er nog lang niet. Meer onderzoek en duiding, een brede maatschappelijke discussie en preventieve aanpak is nodig om ervoor te zorgen dat kinderen zo gezond, veilig en kansrijk mogelijk opgroeien. En kunnen we zo dure, vaak veel zwaardere vormen van gezondheidszorg op latere leeftijd voorkomen.
‘De jeugdgezondheidszorg kan een krachtig bondgenoot zijn bij het aanpakken van problemen als Early Life Stress. Met haar fijnmazig netwerk van slimme professionals die betrokken zijn bij de leefwereld van ouders en kinderen en met een bevlogen landelijke, sectorbrede JGZ Preventieagenda kan zij samen met anderen in het jeugddomein het verschil maken. Preventie is onmisbaar en relevanter dan ooit. De jeugdgezondheidszorg daarmee dus ook.’ Igor Ivakic, directeur NCJ
Wat is Early Life Stress?
De maatschappij is sneller en drukker geworden. Ook voor kinderen betekent dit een toegenomen sociale druk. Ook andere factoren kunnen stress opleveren, zoals gepest worden, verwaarlozing, kindermishandeling, opgroeien in armoede of een (v)echtscheiding. Als deze stress bij kinderen chronisch wordt, noemen we dit Early Life Stress. Early Life Stress is schadelijk voor de fysieke en mentale ontwikkeling van kinderen en kan grote gevolgen hebben tot op latere leeftijd. Het stressnetwerk ontwikkelt zich met name in de eerste 1000 dagen van een kind (-9 maanden tot 2 jaar) en in de adolescentiefase (13-24 jaar). Juist tijdens deze fasen is een kind dus kwetsbaar voor Early Life Stress.
Grote maatschappelijke impact
Early Life Stress kan grote gevolgen hebben voor de gezondheid, ook op latere (volwassen) leeftijd. Het kan zorgen voor serieuze problemen zoals hart- en vaatziekten, burn-out, eetstoornissen, depressie en verslaving. Maatschappelijk heeft dit veel impact: voor al deze problemen kun je hulp (zorg) krijgen, maar voorkomen is beter en goedkoper dan genezen. Een goede basis in de jeugd is dus nodig voor gezonde volwassenen en een gezonde maatschappij.
Nationale wetenschapsagenda
Meer onderzoek naar Early Life Stress is nodig. Het NCJ heeft daarom initiatief genomen en in samenwerking met onder andere het Universitair Medisch Centrum Groningen, Radboud Universiteit, Universiteit Maastricht, Erasmus MC, Universiteit Twente en TNO een onderzoeksaanvraag ingediend bij de Nationale Wetenschapsagenda (NWA route). Het Healthy EArly Life Start (HEALS) project richt zich op het vergroten van de mogelijkheden om een gezond en zinvol leven te bevorderen door nieuwe wegen te vinden om chronische stress in de eerste levensjaren te verminderen. Het project maakt gebruik van kennis dat Early Life Stress schadelijk is voor de gezondheid en de mogelijkheden van de Nederlandse preventieve gezondheidszorg (verloskunde, kraamzorg en JGZ). HEALS levert manieren op om Early Life Stress te signaleren en evidence based interventies.
Op 11 september jl. is de vooraanmelding gedaan. In december vernemen we of we een uitgewerkte onderzoeksaanvraag mogen indienen.
Publicatie met resultaten onderzoek naar Early Life Stress
Het NCJ-onderzoek naar Early Life Stress wordt in februari 2019 afgerond. De onderzoeksresultaten worden gepubliceerd tijdens een symposium (voor genodigden). Ook wordt er aandacht aan besteed tijdens NCJ-bijeenkomsten en via nieuwsgeving op onze website.
Expertise op preventie
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) heeft een onderscheidende rol op preventie in Nederland. De JGZ-professionals kunnen dankzij hun deskundigheid op het zowel bio-medisch als psychosociaal domein het ontwikkelpad van ieder kind adequaat volgen. Daarmee wordt gemedicaliseerd waar nodig en geïnvesteerd in de versterking van o.a. weerbaarheid en gezondheid waar kan. De JGZ heeft dus een sterke positie in het veld, waarbij normaliseren en het geven van (anticiperende) voorlichting over en begeleiding bij opgroeien en opvoeden kerntaken zijn.
We roepen alle professionals die werken met ouders en kinderen op om samen met ons:
•alert te zijn op de gevolgen van Early Life Stress in gesprekken met ouders en kinderen;
•te kijken naar wat ontbreekt voor een effectieve aanpak zodat we impactvolle uitvoeringspraktijk van de JGZ verder kunnen versterken;
•slimme samenwerking omtrent (chronische) stress bij kinderen aan te gaan met bondgenoten zoals geboortezorg, onderwijs en de wijkteams;
JGZ Preventieagenda
Early Life Stress heeft een sterke link met de JGZ Preventieagenda. Om de gezondheid en ontwikkelingskansen van alle kinderen te bevorderen, is een landelijke, sectorbrede agenda ontwikkeld: de JGZ Preventieagenda. Via de JGZ hoofdthema’s hechting, ouderschap, weerbaarheid en gezondheid zetten wij in op maatschappelijke uitdagingen die een bedreiging kunnen zijn voor de gezonde en veilige ontwikkeling van kinderen. Zoals Kindermishandeling, Schoolverzuim en Armoede. Door te investeren in slimme samenwerking, waardevol vakmanschap en impactvolle praktijk werken we aan de beste JGZ voor elk kind.
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op het gratis magazine dan iets voor jou! Abonneren kan direct via het inschrijffomulier, of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines
