Na een forse stap terug in het eerste coronajaar, laat de GGZ als sector in 2021 een opmerkelijk herstel zien. GGZ-organisaties boekten vorig jaar samen een positief resultaat van maar liefst € 234 miljoen. De winst is daarmee meer dan verdubbeld ten opzichte van 2020, toen het resultaat nog € 110 miljoen was. De positieve resultaten, die deels een eenmalig karakter hebben door de verkoop van vastgoed, verhullen de problematiek waarmee de GGZ te kampen heeft. Dat schrijft Intrakoop in een persbericht.
Vorige week kwamen de accountants van Ernst & Young met vergelijkbare cijfers, met dezelfde zorgwekkende conclusies.
Groeiende personeelstekorten, een hoog ziekteverzuim en de inzet van uitzendkrachten leggen een zware druk op bedrijfsresultaten. Alleen al de inhuur van flexkrachten kostte de sector vorig jaar € 603 miljoen (+14,3%). Dat blijkt uit een analyse van de jaarverslagen van de GGZ-sector over 2021. Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs onderzochten de cijfers van 269 zorgorganisaties in de GGZ met omzet van € 1 miljoen of hoger. De organisaties hadden samen vorig jaar bijna 1,15 miljoen cliënten, een kleine groei (1,4%) ten opzichte van 2020.
Op papier ziet het financiële plaatje voor de GGZ als sector er gezond uit. De bedrijfsopbrengsten stegen met 5,1% terwijl de bedrijfslasten met 3,9% minder hard stegen. Daardoor bleef er onder aan de streep een nettoresultaat over van € 234 miljoen, een resultaatratio van 2,5% tegen 1,2% in 2020. Over het geheel genomen lijken de coronacompensatiemaatregelen voor omzetderving en extra kosten in de GGZ effectief te zijn geweest. De cijfers worden echter vertekend door de verkoop van vastgoed. Dit is een trend die de afgelopen jaren al is ingezet, doordat in de GGZ de zogeheten intramurale capaciteit wordt afgebouwd. Ondanks het gezamenlijke positieve resultaat waren er 50 GGZ-instellingen die rode cijfers schreven in 2021 tegen 75 een jaar eerder.
Dankzij de positieve resultaten groeide het eigen vermogen van de GGZ met 10,4%. Dit is ook terug te zien in het weerstandsvermogen van de sector, dat toenam van 24,6% in 2020 tot 25,8% in 2021. Daarnaast toont de GGZ zich al meerdere jaren stabiel op het gebied van liquiditeit. De sector had eind 2021 €1.365 miljoen in kas. De liquiditeitsratio ligt met 1,6% boven de gebruikelijke norm.
Fors minder investeringen
De totale bedrijfslasten voor de GGZ stegen vorig jaar met 3,9% tot € 9 miljard. Het grootste deel van de kosten (€ 6,8 miljard) gaat op aan personeel, dit is inclusief het inhuren van personeel niet in loondienst. De andere grote post betreft de inkoopuitgaven die in 2021 met 0,9% stegen naar € 2,9 miljard. Onder deze uitgaven vallen zowel dagelijkse kosten om de sector draaiende te houden (zoals kosten voor behandelingen, medicijnen, voeding en energie) als ook de investeringen.
De stijging van de inkoopuitgaven is opvallend lager dan voorgaande jaren, onder andere door sterk afgenomen investeringen (-19,2%) in machines, installaties en materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering. Dit laatste komt doordat dat er in 2021 een aantal nieuw- of verbouwprojecten in gebruik is genomen of afgerond.
Ook in 2021 zijn kosten voor de directe patiëntenzorg (de patiëntgebonden kosten zoals behandelingen en medicijnen) opnieuw fors toegenomen (+7,5%) tot € 211 miljoen. De kosten voor verblijf en maaltijden stegen met 1,7% minder hard tot € 282 miljoen. De kosten voor onderhoud en energie (totaal € 208 miljoen) stegen met 3,5%.
Personeelstekort blijft oplopen
De arbeidsmarktproblematiek in de zorg raakt ook de GGZ hard met als gevolg opnieuw stijgende personeelstekorten en toenemende kosten voor met name de flexibele schil. Gemiddeld maken PNIL-kosten (personeel niet in loondienst) zo’n 8% van de totale personeelskosten uit: daarmee is er in 10 jaar tijd sprake van ruim een verdubbeling van de kosten aan externe inhuur van personeel.
En deze problemen zijn voorlopig nog niet voorbij. Er staan ruim 6.400 vacatures open, een stijging van meer dan14% ten opzichte van 2020. Daarbij gaat voor het grootste deel om zorgvacatures: bijna 85%. Het aantal moeilijk vervulbare vacatures, functies die langer dan drie maanden openstaan zonder een geschikte kandidaat gevonden te hebben, laat zelfs een toename zien van 26,4%. Er werken met 87.000 fte’s in 2021 iets meer mensen in de GGZ (1,9%) dan in 2020. Het ziekteverzuimpercentage steeg van 6,1% naar 6,8% in 2021. Het gemiddelde ziekteverzuim ligt daarmee tussen dat van de ziekenhuizen en care-sector in.
Aantal cliënten neemt weer toe
Waar de trend de afgelopen jaren het verminderen van intramurale zorg was, blijven er bedden nodig om cliënten te behandelen. De totale intramurale capaciteit daalt in 2021 licht met -0,7%. Het totaal aantal cliënten in de GGZ bedraagt in onderzochte organisaties 1.146.100 cliënten, waaronder 486.392 nieuw ingeschreven cliënten. De instroom van nieuwe aanmeldingen laat een groei van 3,5% zien, nadat dit aantal in 2020 met -5,4% was gedaald door onder andere covid-19.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
