De triagist voor Acuut Psychiatrische Hulpverlening
Er is een nieuwe loot aan de hulpverleningsstam: APH Triagisten. APH staat voor Acuut Psychiatrische Hulpverlening en triagisten staat voor wat ze doen, namelijk triëren. Triëren of triageren betekent het toekennen van een urgentiegraad aan een behandelbehoefte.
Oorspronkelijk is de term triageren verbonden aan het slagveld. Het werd voor het eerst toegepast door de Franse chirurg Dominique Jean Larrey ten tijde van zijn dienst in het leger van Napoleon. In die tijd bijzonder, omdat gewonden, als ze al systematisch werden geholpen, tot dan toe op militaire rang werden behandeld en niet op urgentie.
In de eerste wereldoorlog werd triage voor het eerst op grote schaal toegepast. Slachtoffers op het slagveld werden verdeeld in drie categorieën: onbehandelbaar, ter plekke behandelen of naar het ziekenhuis.
Tegenwoordig gebeurt triage bij grote(re) ongevallen, rampen, pandemieën en op de Spoedeisende hulp-afdeling in ziekenhuizen, maar ook de huisarts-assistent doet aan triage. Binnen de GGZ beoordelen triagisten de eerst hulpvraag van de buitenwacht voor de binnenwacht.
____________________________________________________________________________
“Wij zij het eerste aanspreekpunt, voor verwijzers, familie, patiënten en andere personen met vragen. De vragen zijn ook uiteenlopend. Maar ons doel is om te bepalen hoe snel en welke hulp er nodig is.” (Citaat triagist)
____________________________________________________________________________
De generieke module Acute Psychiatrie (GMAP) is de grondslag voor de GGZ triagisten. Deze module uit 2017 beschrijft de inhoud en organisatie van hulpverlening voor mensen in een crisissituatie, met vermoedelijk een acute psychische of psychiatrische stoornis. De GMAP is o.a. een gevolg van een rapport van Strategies in Regulated Markets (SiRM) uit 2015, dat een aantal knelpunten in de acute psychiatrie beschrijft, zoals vervoer van verwarde personen door de politie en de wachttijd op de crisisdienst. Triage wordt in dit rapport als een deeloplossing aangedragen. De gedachte erachter is dat toekennen van urgentiegraden aan een hulpvraag een positief effect zal hebben op de aanrijtijden van de crisisdiensten. Bijkomend effect is dat landelijk een beeld ontstaat over de aanrijtijden en de wachttijden.
Politie pleit al jaren voor maatregelen
De wens voor eenduidigheid en inzicht in de activiteiten van crisiszorg komt weer mede voort uit de verwarde personen problematiek. Vooral de politie pleit al jaren voor maatregelen die ertoe bijdragen dat zij rond verwarde personen minder in the lead zijn. Binnen het Aanjaagteam en het latere Schakelteam Verwarde Personen was ook een eensluidende gedachte dat door betere en snellere triage en toeleiding, iemand eerder de ondersteuning en/of zorg krijgt die hij nodig heeft. En dat daardoor een minder grote rol voor de politie weggelegd zou zijn en betere zorg voor de zieke mens zou plaatsvinden.
____________________________________________________________________________
“We registreren alles. Zelfs het EPD is er op aangepast. Daarin kunnen we bijvoorbeeld ook kwijt wanneer er gebeld word, welke urgentie we toekennen en wat de duur is tot het eerste contact.” (Citaat triagist)
____________________________________________________________________________
Voorkomend uit de generieke module Acute Psychiatrie en de rapportages van het aanjaag – en schakelteam verwarde personen zijn er diverse pilots gestart om de functie triage vorm te geven. Streven is dat landelijke de triagefunctie 24/7 uur beschikbaar is voor verwijzers en naasten in 2020. En eerste onderzoek op basis van de Pilots heeft uitgewezen dat een dikke 80% van de boordelingen plaats vond binnen de gestelde urgentienorm. Alleen U1 (maximaal 15 minuten tot aan start Face to Face beoordeling) en U2 (maximaal 60 minuten tot aan start Face to Face beoordeling) blijven nog achter.
Pilots
Gedurende 2018 en begin 2019 werden er enkele pilots uitgevoerd. GGZ Nederland coördineerde de subsidieverstrekking aan de deelnemende crisisdiensten die de pilots uitvoerde en hield zicht op de voortgang en de resultaten. De subsidies werden verstrekt door ZonMW. Het doel van de subsidieoproep door ZonMw was het ’Versterken triage- en meldfunctie voor mensen met acuut verward gedrag’ en verder ontwikkelen van de Acuut Psychiatrische Hulpverlening (APH-triagefunctie) onder andere door de inzet (en training) van extra personeel. De subsidie viel onder het Actieprogramma lokale initiatieven van mensen met verward gedrag. Diverse media berichten over de succesvolle initiatieven die gedurende de pilotfase werden gehouden.
____________________________________________________________________________
“Ik merk dat de politie graag iets overdraagt aan de zorg. Zij hebben dan hun handen vrij om zich bezig te houden met boeven vangen. Helaas beleven we daarbij niet altijd dezelfde urgentie. Dat geeft soms wat wrijving.” (Citaat triagist)
____________________________________________________________________________
Triagewijzer
Onderdeel van de generieke module Acute Psychiatrie is de Triagewijzer. De Triagewijzer is vanuit de praktijk ontwikkeld en getest en heeft als doel o.a. eenduidigheid in het beoordelen van hulpvragen van patiënten, familie en verwijzers. Daardoor zullen er minder landelijke verschillen zijn en zal bijvoorbeeld discussie over de beoordeling, of bijvoorbeeld discussie met stakeholders ten aanzien van aanrijtijden, objectiever worden. In 2017 heeft SiRM, op basis van ervaringen van een aantal crisisdiensten met triageren, de ggz-triagewijzer aangescherpt. Daarnaast heeft SiRM, in samenwerking met een appbouwer, de app ‘Ggz-triagewijzer’ ontwikkeld om de triagewijzer toegankelijk te maken voor de voorwacht van de crisisdienst.
De triagewijzer is een instrument voor triagisten om de urgentie te bepalen. Het vertoont overeenkomsten met Nederlandse Triage Standaard (NTS) triage die door de Huisartsenposten wordt gebruikt, een standaard voor triage in de keten acute zorg. De NTS standaard is ontwikkeld voor SEH-verpleegkundigen, triagisten op huisartsenposten en centralisten op de meldkamers van de ambulancezorg. Het doel is de veiligheid en doelmatigheid van de triage in de acute zorg te verhogen, zodat de patiënt zo snel mogelijk bij de juiste hulpverlener komt en de juiste behandeling of zorg krijgt. De patiënt en zijn zorgvraag staan daarbij centraal. De triagewijzer voor de ggz is niet één op één te vergelijken met die van de NTS. Verder is de triagewijzer work in progress. Stapsgewijs moet de huidige triagewijzer voor de ggz leiden tot een urgentie toekenning. De vragen die de triagist stelt leiden tot een urgentie uitgedrukt in U1 tot en met U5. U1 is levensbedreigend en vereist onmiddellijke actie. U2 binnen een uur, U3 is dringend en de maximale duur tot aan de face to face beoordeling is 4 uur. U4 is gericht op preventie van escalatie binnen 24 uur. U5 geeft een urgentie van maximaal 3 dagen tot aan beoordeling. Daarnaast geeft de triagewijzer ook duidelijke de taken en functies van de andere partijen weer die betrokken (kunnen) zijn rondom een acute psychiatrische hulpvraag; Ambulance, Politie, SEH, Huisarts(HAP) en Gemeente/GGD meldpunt. Sommige triagisten kennen ook de toekenning U6. Zij handelen de hulpvraag geheel, telefonisch, zelfstandig af.
____________________________________________________________________________
“De triage App is leuk. Zou ik die volgen, handel ik wel heel zwart-wit. We hebben te maken met mensen in crisis of hulpverleners en familie betrokken bij een crisis. Die laten zich niet zo makkelijk in een App structuur duwen.” (Citaat triagist)
____________________________________________________________________________
Waar trieert men?
Het SiRM rapport: “Verbeteren van melding van personen met verward gedrag:” uit 2017 beschrijft dat sneller passende hulpverlening bieden aan personen met verward gedrag vraagt om het versterken van de APH-triagefunctie voor acute hulpbehoeftes. De ggz-sector is verantwoordelijk voor, dat de acute APH- functie georganiseerd wordt in de regio. Niet elke instelling beschikt over een triageteam. Per regio is er één instelling die e.e.a. regelt voor de regio, de zogenaamde regie instelling voor de regio. Deze instelling heeft als regievoerder en budgethouder de verantwoordelijkheid een regioplan met sluitende keten voor acute GGZ te organiseren. Eveneens dienen zij de budgetaanvraag in bij de zorgverzekeraar. Waar de triagisten zitten is aan de ggz maar het ligt voor de hand hen te situeren op de meldkamer van de ambulance of bij de crisisdienst. De keuze voor situering is afhankelijk van de regionale situatie en bepalen partijen regionaal. De praktijk wijst uit dat triage functie ook gesitueerd wordt bij de Huisartsenposten.
Politie
Als het aan de politie lag kwamen deze triagisten bij de meldkamer. Recent konden we dit in de Volkskrant lezen (9 januari). Anja Schouten, Politiechef, geeft aan dat de politie veel meldingen krijgt over onbegrepen en verward gedrag. Het loopt op tot 96.000 per jaar, zon 260 per dag. Volgens haar kan de politiecapaciteit beter op andere zaken worden ingezet. Wel erkent ze dat niet alle 96000 meldingen te maken hebben met de GGZ. Schouten geeft ook aan wat volgens haar zou werken: een ggz-deskundige in de meldkamer. De Volkskrant quote: ‘Dat merken we bij proeven in onder meer Arnhem. Zo’n deskundige vraagt bij dergelijke meldingen door of dit wel een signaal is waar de politie op af moet gaan. In alle meldkamers in Nederland zouden zulke ggz-triagisten moeten zitten. Zij hebben de kennis en ervaring om in te schatten wat er nodig is.’
Wie trieert er?
De triageposten worden veelal bemand door APH verpleegkundigen. APH staat voor Acuut Psychiatrische Hulpverlening. SiRM beschrijft dat het BIG-geregistreerde verpleegkundige moeten zijn, minimaal HBO niveau en ervaring in de acute GGZ. De GMAP beschrijft uitgebreider wat de APH functie is: “Acuut psychiatrisch hulpverlener: BIG-geregistreerde professional: een psychiater, SPV, verpleegkundig specialist Ggz, een A(N)IOS of een verslavingsarts KNMG.” Daarnaast kun je lezen dat een APH’er moet beschikken over specifieke kennis en vaardigheden: crisisbeoordelingen/-interventies vragen immers specifieke deskundigheid en daarom ervaring en scholing.
____________________________________________________________________________
“Soms heb je niks te doen. De administratie is gedaan en er komen geen telefoontjes. Die minuten duren lang maar goddank is er TikTok.”
(Citaat triagist)
____________________________________________________________________________
De APH verpleegkundige spreekt voornamelijk telefonisch met verwijzers, inventariseert, beoordeelt de urgentie (op basis van de triagewijzer) en schakelt de juiste hulpverlener. Wanneer het gaat om een patiënt in behandeling bij de eigen GGZ-instelling is de APH verpleegkundige in staat om de hulpvraag zelfstandig af te handelen en daarover te verantwoorden naar de behandelaar van de patiënt. In de praktijk zie je dat de triagewijzer als leidraad gebruikt wordt maar dat verder de couleur locale bepaald wat er meer gevraagd wordt. Verder is de taakomschrijving van de triagist per regio en instelling verschillend. Zo handelen sommige triagisten hulpvragen van cliënten in behandeling bij de instelling zelfstandig af, doen ze de opname coördinatie en bemiddelen ze bij eventuele gastplaatsingen bij collega-instellingen. Duizend bloemen bloeien dus nog.
____________________________________________________________________________
“Het is mooi en afwisselend werk. Je weet nooit wat je te doen krijgt maar kunt bijna altijd mensen helpen. Je moet wel ruggengraat hebben en tegen een figuurlijk stootje kunnen.” (Citaat triagist)
____________________________________________________________________________
Dit artikel is onderdeel van een thema-magazine over ggz-zorg vóór en naast de ggz. Lees ook:
Vóór en buiten de ggz: de GGZTotaal van januari
’Méér ggz naar de huisarts en de wijkteams, maar werkt het ook?’
Een poging orde te scheppen in de chaos van cijfers
‘Voor de zwaarste gevallen hebben we de zorg het slechts geregeld’
Huisartsen over de specialistische ggz
’Eerste hulp bij psychische nood’
De praktijkondersteuner GGZ: een gemiddelde werkdag
’Als er destijds een sociaal team was geweest, had dat veel gescheeld’
Elke gemeente het sociale wijkteam dat bij haar past.
