Johan Atsma in gesprek met de schrijfster: Anika Rooke
Borderline is een diagnose waaraan iedereen zo zijn eigen invulling geeft. Het roept doorgaans weinig positieve associaties op en wordt snel gebruikt als een kenschets van iemand die niet altijd even makkelijk omgaat met eigen en andermans emoties of nog erger: iemand die emoties inzet voor eigen gewin.
In ‘Over the borderline’ wordt een heel ander verhaal vertelt. Anika Rooke beschrijft in haar boek op indringende wijze hoe haar leven tot voor kort is verlopen, hoe Borderline daarin een grote rol speelde en hoe die diagnose voor haar een vorm van houvast gaf waarmee ze verder kon: “Er is meer aan de hand met mij.”
Voor Anika houdt borderline in dat ze heeft geleden onder moeilijk hanteerbare stemmingswisselingen, dat ze zichzelf daardoor gedurende jaren in haar armen sneed en dat er regelmatig sprake was van woede-uitbarstingen. Een optelsom van jaren leven in die emotionele achtbaan zorgde ervoor dat ze zichzelf uiteindelijk niet staande kon houden met een opname in de GGZ en jarenlange hulpverlening daaropvolgend tot gevolg. Het was voor haarzelf een lange, heftige rit die ook voor haar omgeving regelmatig nauwelijks te hanteren was. Anika heeft vaak geen ruimte en energie gehad om te beseffen wat het voor de ander betekende. In haar boek maakt ze daar geen geheim van met haar zelfkennis en wijsheid van nu.
’Geen monster’
Als ik na een indringend en open gesprek met haar mijn jas aantrek om naar huis te gaan, weet ik wat de kern van een diagnose Borderline inhoudt: er ligt verdriet en trauma aan ten grondslag dat in het dagelijks leven wordt uitgedrukt in een emotionele worsteling met de omgeving en het bestaan. Anika kan niet nalaten het meerdere keren te benadrukken: “Ik ben geen monster”, en haar boek maakt dat meer dan genoeg duidelijk.
Inmiddels is het leven voor haar veel rustiger geworden en ze wordt door dik en dun door haar echtgenoot gesteund. Al zeven jaar snijdt ze zichzelf niet meer vertelt ze me met enige trots, de woedeaanvallen zijn er bijna niet meer en de stemmingswisselingen zijn niet verdwenen, maar worden onderkend. Alles is beter te hanteren. “Ik val niet meer zo diep en uitzichtloos als toentertijd en ik ben er sneller uit.” Dwang is er nog wel steeds: “Het is moeilijk om de deur uit te gaan met het besef dat er allemaal rampen mogelijk kunnen gebeuren als ik er niet ben,” maar op dat gebied heeft ze samen met haar man een soort ‘gedoogbeleid’ ontwikkeld. En zo zitten we dan genoeglijk en intensief op de bank in de huiskamer allerlei zaken te bespreken die er niet om liegen.
“Van helemaal de weg kwijt tot nu was een hele intensieve reis”
Anika voelt nog steeds vooruitgang en ze is blij met het leven dat ze leeft. “De cirkel is rond,” zoals ze zelf zegt en daarmee doelt ze vooral op de vele jaren van hulpverlening die nu achter haar liggen en die uiteindelijk zijn afgerond met de uitgave van haar boek. Het intensieve proces van emotionele problemen, de diagnose Borderline en de daarop volgende hulpverlening voltrok zich tot aan 2016. Anika ging vanaf toen zonder professionele steun verder, ze ging op eigen benen staan. “Het was daarna echt nog even zoeken,” zegt ze. Tot voor kort was daar dan nog de vinger aan de pols van de praktijkondersteuner van haar huisartsenpraktijk, maar ook daarmee is ze inmiddels gestopt. “Van helemaal de weg kwijt zijn tot nu is een hele intensieve reis geweest.”
Op indringende wijze beschrijft Anika Rooke die emotionele achtbaan die haar leven al vroeg tekent. Haar boek leest als een spannend verhaal waarin Anika ons een antwoord geeft op de door haar zelf gestelde vraag: “Hoe werkt het nou in het hoofd van iemand met Borderline?” Haar leven met borderline leidt uiteindelijk tot een langdurige gang door de GGZ hulpverlening waaronder een opname van dertien maanden in een gespecialiseerde instelling.
Een iets te makkelijke verklaring voor onprettig gedrag
Op een gegeven moment is de diagnose Borderline gesteld, op mijn vraag daarover vertelt Anika dat ze blij was met de diagnose, het schepte duidelijkheid voor haar: “Er is meer aan de hand, het is niet alleen even een moeilijke puberteit.” Verdriet en trauma speelden een grote rol. Anika ging op het internet verder op zoek en zag allerlei voor haar herkenbare aspecten van de diagnose Borderline. “Ik dacht, dit is het!” Alles viel voor haar op zijn plek. “Met deze diagnose kan ik in behandeling gaan, er is iets me aan de hand. Schaamte was er wel, schuldgevoelens achteraf ook maar doordat ik er open over was, heb ik ook nooit lelijke reacties gehad.” We spreken er uitgebreid over, die beladen term Borderline. De diagnose wordt net als bijvoorbeeld ADHD en Autisme ook wel eens misbruikt als een iets te makkelijke verklaring voor onprettig gedrag. Dat herkent Anika zeker ook, maar voor zichzelf wil ze er open over zijn en haar boek gebruiken om de misverstanden rondom de term te helpen oplossen door een helder, eerlijk en inzichtelijk beeld te geven van wat Borderline voor haar inhoudt.
We spreken natuurlijk over haar ervaringen in de GGZ die ze uitgebreid en beeldend in haar boek beschrijft. De huidige toestand van de GGZ vindt Anika zorgwekkend: “In mijn tijd was er meer.” Veel van de mogelijkheden waar ze gebruik van heeft gemaakt, is er nu wegbezuinigd. In haar ervaring in de zorg was er vooral mogelijk wat nodig was. “Inmiddels zijn aan die hulp veel meer grenzen gesteld, een diagnose is voorwaarde om hulpverlening te krijgen en je krijgt dan bijvoorbeeld maximaal 10 gesprekken.” Gelukkig is ze daar niet meer van afhankelijk en is ze vooral hard met zichzelf aan het werk mede dankzij de onvoorwaardelijke steun die ze voelt van haar man en haar omgeving.
”Niet genezen, maar wel rustig in mijn hoofd”
Het schrijven van ‘Over the borderline’ is in dat proces ook een flinke stap geweest, niet zonder slag of stoot en met de benodigde spanning. “Ik voel me niet genezen, het is niet weg maar ik voel me wel rustig in mijn hoofd, steeds meer in staat om mijn leven te leven en gelukkig te zijn in plaats van te overleven.”
‘Over the borderline’ is een indrukwekkend levensverhaal dat met overtuiging en inzicht een goed geschreven en eerlijk beeld geeft van wat het voor Anika heeft betekend en nog betekent om lange tijd bepaald te zijn geweest door onbeheersbare emoties. Wat na de jarenlange hulpverlening en het schrijven van haar boek overblijft, is een diagnose die nog steeds standhoudt, maar in veel rustiger vaarwater is gekomen. Anika heeft inmiddels een gereedschapskist vol vaardigheden ontwikkeld om zichzelf staande te houden. “Klaar om de wereld in te gaan om er wat mee te doen.”
Anika is momenteel vooral actief in het geven van lezingen over de borderlineproblematiek, na een aantal jaren actief te zijn geweest bij de Stichting Borderline. Daarnaast schreef ze enige tijd columns voor het tijdschrift ‘Mijn Geheim’. Nu staat haar boek centraal in wat ze doet. Wie schrijft, die blijft en dat geldt zeker voor Anika Rooke. “En misschien komt er nog wel een tweede boek…”
Anika Rooke: Over de borderline. Uitgeverij Avenir Publishing, ISBN: 978 90 831189 32. €22,99
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
