Het jaaroverzicht: de ggz in 2020
De jeugdzorg in Nederland kent zijn problemen. Het jaaroverzicht van 2019 eindigden we ook al met een artikel over de jeugdzorg. Dat we dit jaar opnieuw doen, is niet omdat het zo goed gaat.
2019 eindigde onder andere met het failliet van AltraCura-groep en de sluiting van de Hoenderloo Groep. Dat ging in 2020 niet geruisloos verder: de FNV probeerde de sluiting van de Hoendeloo Groep tegen te houden en de Kinderombudsvrouw maakte zich er grote zorgen over.
Het failliete AltraCura werd opgekocht door de ggz-instelling Vincent van Gogh. Gesprekken van de FNV met het Ministerie liepen op niets uit, de twee partijen verschilden fundamenteel van mening. “Hij vindt dat sluiting onvermijdelijk is. Wij vinden het tegenovergestelde”, reageerde de vakbond teleurgesteld.
Ondertussen waren de naweeën van de commissie-De Winter nog voelbaar: de commissie deed in 2019 onderzoek naar geweld in de jeugdzorg vanaf 1945. Uit hun rapport bleek dat driekwart van alle kinderen die na de oorlog in de jeugdzorg hebben gezeten, te maken heeft gehad met fysiek, verbaal of seksueel geweld. In februari kondigde het kabinet aan met compensatie te komen voor deze slachtoffers van geweld of seksueel misbruik in de Jeugdzorg, 5000 euro per persoon.
“Het is onvoldoende”, vond commissielid en hoogleraar jeugdrecht Mariëlle Bruning: ”Wij hebben aanbevelingen gedaan over hoe het nu en in de toekomst beter kan in de jeugdzorg. De ambitie van het kabinet op deze punten is erg laag en op sommige punten erg vaag”. Volgens haar leek het kabinet de urgentie niet helemaal te voelen. ”Er zijn grote zorgen over het huidige jeugdzorgstelsel en daar wordt niet extra in geïnvesteerd.”
Dat dat geen loze woorden waren, bleek een paar maanden later, toen de inspectie concludeerde dat er in de gesloten jeugdzorg regelmatig vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet, soms onbewust. “Onwenselijk”, oordeelde de inspectie, “zeker bij deze jonge en kwetsbare mensen. Vijheidsbeperkende maatregelen – zoals verplicht naar de eigen kamer moeten of geplaatst worden in een afzonderingsruimte – mogen alleen als er echt geen alternatieven zijn”.
Ook de nieuwe ‘Wet rechtspositie gesloten jeugdinstellingen’ gaat daar niet bij helpen, aldus De Branches Gespecialiseerde Zorg voor Jeugd (BGZJ), zij vonden dat de wet niet of nauwelijks bijdraagt aan het beoogde doel om de positie van jongeren te versterken. Integendeel: “De terminologie die in dit wetsvoorstel wordt gebruikt, ademt nog sterk de geest van repressie, straf en controle”, stelde de BGZJ. Ook de gemeenten vonden dat de wet terug moest naar de tekentafel.
Het gaat allemaal niet over een kleine groep: in de eerste helft van 2020 ontvingen 356 duizend jongeren een vorm van jeugdzorg.
En dan is er ook nog het geldtekort, dat door de corona alleen maar erger wordt. De sector komt in financieel zwaar weer en sommige instellingen dreigen zelfs om te vallen. Dat wil zeggen: vooral de grotere instellingen die jongeren met complexe problemen opvangen. Kleinere instellingen, die lichtere problematiek behandelen, lijken het wel te redden.
Het is dus niet alleen de corona en de overstap naar de gemeenten, het is ook de verdeling van het geld. Maar tekorten zijn er. Onlangs werd bekend dat in 2019 de gemeenten 1,7 miljard euro méér aan jeugdzorg hadden uitgegeven dan was begroot.
Bart Vuijk schreef aan het einde van dit jaar twee uitgebreide artikelen over de jeugdzorg. In ’Nederland is kampioen kinderen opsluiten’ besprak hij het boek ‘Kinderen van de staat’, over de gesloten jeugdzorg. Ook interviewde hij de schrijfster, Journalist Hélène van Beek. “Ik ben me rotgeschrokken”, mailde hij, toen hij het boek nog niet eens uit had.
In december maakte hij een virtuele gang door de Nederlandse jeugdzorg en concludeerde: ”Het is een politiek mijnenveld, maar de gemeenten willen er niet van af.”
Ons hele jaaroverzicht:
=> Niet bij corona alleen: de ggz in 2020
=> Eindelijk in werking: de Wet verplichte ggz
=> De oneindige mogelijkheden van het internet
=> De jeugdzorg als zorgenkind
=> Onze mentale weerstand tijdens de corona-pandemie
------------------------------------------------------------------------------
