De coronacrisis is niet voorbij en nu is al duidelijk dat het virus en de maatregelen blijvende gevolgen veroorzaken bij een hele grote groep mensen die worstelen met psychische problemen. Dat schrijft MIND, op basis van haar zevende coronaonderzoek onder haar ggz-panel. Volgens MIND blijkt dat de helft van de mensen blijvende negatieve psychische gevolgen aan de coronacrisis overhoudt. Op basis van eerdere onderzoeken verwacht MIND dat het toenemend aantal besmettingen en de recent ingevoerde maatregelen opnieuw zullen leiden tot meer angst, depressie en stress. Ook eenzaamheid en gemis aan sociale contacten zullen zwaar wegen.
Op basis van de gegevens op haar website is niet duidelijk in hoeverre het panel van MIND representatief is voor de bevolking of voor mensen met met psychische problemen.
Oproep aan kabinet
De hele samenleving wordt getroffen door corona en door de gevolgen van de coronamaatregelen, schrijft MIND, dat stelt dat de impact het grootst is op de meest kwetsbaren. Dit zijn groepen die al kwetsbaar waren vóór de coronacrisis of groepen die kwetsbaar zijn geworden door toegenomen werkdruk en/of de economische gevolgen van de crisis. Naast de blijvende psychische gevolgen (50%), blijkt uit het onderzoek dat bijna de helft van het panel blijvende negatieve gevolgen voor hun sociale contacten ondervindt (45%) en dat bij 49% de zorg door de coronacrisis blijvend is veranderd. Ook ondervindt een deel fysieke gevolgen. Een op de tien respondenten heeft corona gehad en tweederde van hen geeft aan daar blijvende belemmeringen aan over te houden, zoals ernstige vermoeidheid, zintuiglijke klachten (reuk- en smaakverlies), ademhalingsproblemen en/of cognitief functieverlies (geheugen- en concentratieproblemen).
Op basis van de uitkomsten roept MIND het kabinet op om sociale ontmoeting te behouden en hiermee bij het nemen van maatregelen, rekening te houden. Aan zorgverleners doet MIND de oproep om met een brede blik zorg te verlenen en aandacht te schenken aan de psychische en sociale gevolgen van de corona-crisis voor mensen op de lange termijn.
Impact huidige situatie
Uit de zeven onderzoeken die MIND sinds de start van de coronacrisis in maart 2020 verrichtte, blijkt dat bij aanscherping van maatregelen en toename van besmettingen de psychische klachten toenemen. Bij versoepeling van maatregelen en afname van besmettingen nemen de psychische klachten enigszins, maar niet volledig af. De huidige situatie zal opnieuw de angst en stress verhogen, zeker bij mensen en groepen die door de maatregelen extra worden getroffen. Kwetsbaren in de samenleving met een beperkt sociaal leven of die een groot gezondheidsrisico lopen, kunnen opnieuw in een isolement raken door bijvoorbeeld het wegvallen van (vrijwilligers)werk of het mijden van het openbare leven uit angst voor besmetting.
Blijvende gevolgen voor psychisch welzijn
In het meest recente MIND-onderzoek heeft de organisatie gevraagd naar de blijvende gevolgen door de coronacrisis. De helft van de respondenten geeft aan blijvend negatieve gevolgen te ervaren voor hun psychische welzijn. Angst voor de ziekte, de veranderingen en spanningen in de samenleving ,maar ook de beperkte sociale contacten en het wegvallen van psychische zorg, ondersteuning en activiteiten zijn hier debet aan. Naast de negatieve gevolgen ziet MIND net als in eerdere onderzoeken een groep die de blijvende veranderingen in de samenleving als positief ervaart. Bijna een derde (31%) zegt dat zij tevreden zijn met hoe hun situatie nu is en dat dit zo mag blijven. Zij functioneren juist beter doordat op sociaal gebied minder van hen wordt verwacht, zij prettig thuis kunnen werken of omdat zij eenvoudiger fysiek contact kunnen mijden.
Blijvende impact op sociale contacten
Bijna de helft (45%) ervaart blijvende negatieve gevolgen voor sociale contacten. Deels komt dit voort uit het blijvend wegvallen van (vrijwilligers)werk (17%), van inloopmogelijkheden bij herstelcentra of andere inloopvoorzieningen en/of het wegvallen van informele zorg. Zeker mensen met een beperkte sociale kring krijgen deze niet eenvoudig opnieuw opgebouwd. Daarnaast speelt blijvende angst voor besmetting bij zowel gevaccineerden als ongevaccineerden een rol, zodat zij hun sociale contacten minimaliseren. Voor sommige mensen met een psychische kwetsbaarheid is een vaccinatie geen vrije keuze doordat de angst overheerst. Op de vraag wat respondenten nodig hebben om terug te keren naar het ‘oude normaal’ vraagt een deel om meer respect tussen mensen, om meer empathie en meeleven met een ander in plaats van het najagen van het eigenbelang. Uit ervaring weten zij hoe belangrijk het is dat mensen zich geaccepteerd voelen in de samenleving.
Zorg blijvend veranderd
Bij 49% van de ondervraagden is de zorg en ondersteuning voor hun psychische klachten blijvend veranderd. De wijze waarop verschilt per soort zorg. De individuele behandeling door een psychiater is gestopt bij 8%, het bezoek in een inloophuis is weggevallen bij 24%. Voor een klein deel (3%) is de zorg geheel online geworden, voor een groter deel (20%) is men overgegaan naar een hybride vorm: deels online en deels face-to-face. Zelfregie- en herstelcentra zijn het vaakst geheel overgegaan naar online, psychiaters het vaakst naar een hybride vorm van zorg. Net als in de eerdere onderzoeken geeft ongeveer de helft aan deze nieuwe vorm van zorgverlening negatief te beoordelen. Zij ervaren online zorg als onpersoonlijker en minder effectief. Slechte internetverbindingen en huisgenoten die mensen belemmeren om vrijuit te spreken zijn andere bezwaren tegen online zorg.
Bij een belangrijk deel van de respondenten is ook de informele hulp blijvend veranderd: bij 13% is de zorg en steun door familieleden of anderen uit het sociaal netwerk gestopt en bij een even groot deel is juist blijvend meer hulp vanuit familie of anderen uit het sociaal netwerk geboden. Dit laatste kan verklaard worden als compensatie van het wegvallen van zorg of toename van klachten.
Onderzoek door MIND
MIND heeft voor de zevende keer onderzoek gedaan naar de impact en gevolgen van de coronacrisis onder haar ggz-panel. Het eerste onderzoek vond plaats in maart 2020, gevolgd door april 2020, mei 2020, juni 2020, december 2020 en maart 2021. Dit zevende onderzoek liep van 5 tot 24 oktober 2021. In totaal deden 603 mensen mee, waarvan 94% cliënten en 6% anderen (ouders, partners). De resultaten van het onderzoek brengt MIND onder de aandacht van het kabinet, beleidsmakers en hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg.
Lees hier verder voor de resultaten van de eerdere corona-onderzoeken.
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier, Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
