’Voorkomen van verplichte zorg is een complex vraagstuk en een gezamenlijke uitdaging’
Burgemeesters gaven vorig jaar 8.750 keer toestemming voor verplichte zorg aan een patiënt omdat in een crisissituatie snel ingegrepen moest worden. Die crisismaatregelen werden genomen op basis van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg.
Daarnaast werd 1.560 keer een inbewaringstelling afgegeven waarmee iemand in hun gemeente in een spoedsituatie verplicht werd opgenomen op basis van de Wet zorg en dwang.
Daarmee ligt het totaal aantal gedwongen spoedopnames iets boven de 10.000, bijna vijf procent lager dan in 2020.
Dat blijkt uit een overzicht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De inspectie krijgt afschriften van alle crisismaatregelen en inbewaringstellingen door burgemeesters. Daarnaast krijgt de inspectie gegevens van zorgaanbieders over onvrijwillige en verplichte zorg, maar die gegevens lijken nog niet volledig. Verder verzamelt de inspectie uitspraken van klachtencommissies en meldingen als onvrijwillige en verplichte zorg niet goed loopt.
Klachten en meldingen
Naast de cijfers over de beslissingen van burgemeesters krijgt de inspectie ook andere gegevens.
Klachtencommissies hebben 672 klachten over dwang in de zorg behandeld. Daarvan waren er 174 op één of meer klachtonderdelen gegrond.
Van zorgverleners, vertrouwenspersonen en gemeenten kreeg de inspectie 24 meldingen over dwang in de zorg waar het in de ogen van de melder niet goed was gegaan. Vorig jaar waren dat er nog 66. In de meeste zaken ging het over het probleem dat er geen opnameplek was, terwijl de cliënt wel een opname nodig had.
“Zorg zonder dwang is een keuze”
Min of meer toevallig organiseerde Akwa GGZ vorige maand een kick-off bijeenkomst rond de herziene versie van de kwaliteitsstandaard Assertieve en verplichte zorg, waarin het voorkomen van verplichte zorg een belangrijk onderdeel is.
”Het voorkomen van verplichte zorg is een complex vraagstuk en een gezamenlijke uitdaging die om veel verbinding vraagt”, aldus Akwa GGZ.
De coalitie wordt gevormd door Stichting HIC/ART, F-ACT Nederland, de Nederlandse ggz (Waardenetwerk zorg en veiligheid), Nederlandse Politie, MIND en Akwa GGZ. Tijdens de kick-off bijeenkomst op 17 mei waren 59 geïnteresseerde professionals en ervaringsdeskundigen aanwezig namens meer dan dertig ggz-organisaties. Met als doel bestaande leernetwerken met elkaar te verbinden en een start te maken met nieuwe leernetwerken van klinische en ambulante teams
Verschillende sprekers deelden hun ervaring over het voorkomen en toepassen van verplichte en assertieve zorg. In een workshop spraken bestuurders met elkaar over uitbreiding van de coalitie en de vorming van een landelijk platform. In een andere workshop verkenden vertegenwoordigers van ambulante en klinische teams de mogelijkheid om met elkaar een lerend netwerk te vormen. Het verslag van de bijeenkomst, door Akwa GGZ, vind je hier.
Rapportages en analyses van zorgaanbieders
De inspectie hoort ook rapportages en analyses van zorgaanbieders te krijgen over verplichte of onvrijwillige zorg. Maar lang niet alle zorgaanbieders leverden die. Dat komt door technische problemen (gegevens zijn lastig uit elektronische dossiers te halen) en door enorme drukte in coronatijd. Het kan ook zijn dat een aantal zorgaanbieders helemaal geen dwang heeft toegepast.
De meest voorkomende vormen van verplichte of onvrijwillige zorg zijn:
* medicijnen onder dwang toegediend
* verplichte opname in een instelling
* insluiting in eigen kamer
* plaatsing op gesloten afdeling
* lichamelijk vastpakken en vasthouden
* beperkingen in de bewegingsvrijheid
* (bijvoorbeeld niet zelfstandig naar buiten, ’s nachts op eigen kamer)
* beperkingen in eigen keuzes (bijvoorbeeld in gebruik van telefoon, internet, sociale media)
Bron: Gedwongen zorg in 2021 in beeld
Lees ook onze eerdere artikelen over de Wet Verplichte ggz
